یگانه ‌سازی دو رویکرد در تربیت معلم ایران: نقدی بر اساسنامه دانشگاه فرهنگیان

واقعیات تاریخی یکصد سال تجربۀ تربیت معلم ایران، حکایت از »دو رویکرد « متفاوت و همجوار دارد که اولی در حوزه تصمیم گیری و سیاستگذاری »آموزش عالی « شکل گرفت و با شرایط و قواعدی به تربیت معلم برای ایفای نقش در دوره متوسطه به عنوان دبیر اقدام کرد که برخاسته از سطح انتظارات و معیارها و ملاکهای آن بود (تربیت معلم دانشگاهی) و دومی در حوزه تصمیم گیری و مدیریت »آموزش وپرورش « دنبال شد و به تربیت آموزگار برای مدارس ابتدایی و دبیر برای دوره راهنمایی تحصیلی اقدام نمود که از کاستیها، انتظارات و اقتضائات آن متاثر شد (تربیت معلم مدرسه ای). رویکرد اول با ایجاد موسسات جامع و معدود و با تن دادن به »تدارک امکانات « و »انباشت تجربه « و رویکرد دوم با ایجاد موسساتی محدود و متعدد و با عمل موقعیتی مبتنی بر »قناعت « و »سخاوت « تبلور یافته است. طی چهل سال پایانی فعالیت این دو جریان، عمده ترین افتخار حرکت دانشگاهی »ابتنای آموزش بر دانش روز « و »رعایت معیارهای آموزش عالی « و عمده ترین افتخار حرکت مدرسه ای »سرعت پاسخگویی به نیازها « و »آموزش عملی در موقعیت واقعی مدرسه « معرفی شده است. همین افتخارات سبب شد تا هر یک از متولیان در پی آن برآیند که حرکت دیگر را به عرصه حاکمیت خویش بیفزایند. این تعلق و طلب، زمینه اصلی تلاشهای پایان دهه هشتاد برای »یگانه سازی دو حرکت تربیت معلم ایران « شد که به شکل گیری دانشگاه فرهنگیان بر بنیاد اساسنامه ای انجامید که در سراسر آن نمودهای یکصدسال تعارض و کشمکش دو حرکت مذکور نمایان است، اما در »نام «، »دانشگاهی « برای تربیت معلم برپاکرده است.

Unification of Two Approaches to Teacher Training in Iran: A Critical Review of Farhangiyan University’s Charter

The historical facts imbedded in the centuryold Iranian experience in teacher training reveal two different and coexisting approaches. One is a universitybased fouryear program aiming at training high school teachers, while the other is a twoyear program administered by the Ministry of Education aiming at training elementary/guidance school teachers. The first is focused on establishing few comprehensive institutions, but the other emphasizes establishment of numerous, yet limited, centers engaged in situational practices based on ldquo;contentment rdquo; and ldquo;generosity rdquo;. Within the final forty years of implementing these two approaches, the main achievements are claimed to be ldquo;teaching based on contemporary knowledge rdquo; and ldquo;maintaining the standards of higher education rdquo; by the first, and ldquo;speedy response to the risen needs rdquo; and ldquo;practical teaching within the real school environment rdquo; by the second. Such claims caused the proponents of each approach to add features of the other approach to their own domain of governance, and hence, preparing the grounds for the unification of the two approaches within the charter of Farhangiyan University by the end of last decade, wherein all the centuryold shortcomings and conflicts of the two approaches are apparent, setting up, be it just in the name, a ldquo;university rdquo; for teacher training.