نقدی بر نظریۀ رشد قضاوت اخلاقی لارنس کلبرگ: پژوهشی در بررسی چندجانبه نظریۀ کلبرگ و ارائه رهنمودی دربارۀ مراحل رشدی او

نظریه‌های رشد سعی در الگوسازی مراحل شکل‌گیری و بالندگی ابعاد شخصیت در بشریت دارند. در این میان رشد قضاوت اخلاقی که ترکیبی پیچیده از ابعاد مختلف شخصیتی همچون بعد اجتماعی و عاطفی دارد، موضوعی است که لارنس کلبرگ مورد تحلیل و بررسی قرار داده است. با وجود بررسیها و نقدهای انجام شده دربارۀ این نظریه، به‌نظر می رسد هنوز ابعادی از آن پنهان و ناگفته‌ مانده است. پژوهشگران این مقاله با الگوسازی نظریۀ کلبرگ، در روشن‌سازی آنچه مدنظر وی بوده است، کوشیده اند تا از این بابت خلاء موجود در این نظریه و فاصلۀ آن با آنچه در تعریف اخلاق نزد بزرگان فلسفه و دین بوده است، مشخص شود. این خلاء که به منزلۀ یک مرحلۀ مغفول در این نظریه تبیین و ارائه شده، طی یک مرحله بازسازی و بازشناسی روش کلبرگ به روش نیمه‌ اکتشافی با مقوله ‌بندی تحلیلیتفسیری گزاره‌های دریافت شدۀ هنرجویان در یکی از مدارس شهر تهران نمایان‌تر و مشخص‌تر شده است. در ادامه با مقایسه آنچه کلبرگ به ‌عنوان مراحل ششگانه معرفی کرده با آنچه مدنظر آبراهام مزلو بوده است، این مرحلۀ مغفول نیز با عنوان مرحلۀ »فراعرفی « تبیین و معرفی شده است. در پایان ضمن جمع‌بندی ارزشهای نظریه کلبرگ، پژوهشگران با پیشنهاد اضافه‌شدن این مرحله به مراحل رشد اخلاقی کلبرگ سعی در ارائه رهنمودی برای فهم بهتر مراحل رشد قضاوت اخلاقی کرده‌اند که به انطباق این نظریه بر آنچه کانت »عمل اخلاقی « نامیده است، کمک خواهد کرد.