معضل دولت سازی و سیاست گذاری آموزش و پرورش در ایرانِ پس از انقلاب

سیاست ‌گذاری در آموزش و پرورش از حیاتی‌ ترین حوزه ‌های سیاست ‌گذاری عمومی دولتها شمرده می‌ شود. در جوامع دانش محور امروزی، آموزش باکیفیت و برابر از حقوق بنیادین شهروندان و از جمله وظایف اساسی دولت مدرن است. دولتها سعی می کنند به این مطالبه و وظیفه در قالب فرایند سیاست‌ گذاری آموزشی پاسخ گویند. البته موفقیت سیاستهای آموزشی، تابعی از ترتیبات نهادی دولت است. تجارب چند دهۀ اخیر دولتهای توسعه ‌گرای شرق آسیا گواهی بر این مدعاست. این در حالی است که نگاهی به عملکرد دولتهای پس از انقلاب در ایران، حکایت از ضعف و ناکارآمدی سیاست ‌گذاری آموزشی دارد. فرایند ناقص دولت ‌سازی در ایران معاصر و استمرار و تداوم و نیز تشدید و تعمیق آن در دورۀ پس از انقلاب موانع جدی در تدوین و اجرای سیاست ‌گذاری آموزش و پرورش پدید آورد. تصمیمات و اقدامات نخبگان سیاسی در جایگاه دولت‌ سازان جدید در پیدایش این نقیصه و مشکل نهادی موثر بود. نهاد دولت در چهار دهۀ گذشته به دلیل مشکلات نهادی و ساختاری، توانایی و هنر تبدیل و ادغام سرمایۀ طبیعی به سرمایه‌ های انسانی، اجتماعی و فرهنگی را از دست داد. شاخصهای آموزشی پایین ‌تر از میانگین جهانی و عملکرد ضعیف آموزش و پرورش، برایند آن است. در شرایط فعلی برای نیل به توسعۀ پایدار، دولتمردان و سیاست ‌گذاران کشور ناگزیرند با اصلاح نهادی دولت، امر سیاست ‌گذاری در آموزش و پرورش را در ترجیحات دستور کاری و اولویت فرایند سیاست‌ گذاریهای عمومی قرار دهند. در مجموع، چگونگی اثرگذاری فرایند دولت ‌سازی ایرانِ پس از انقلاب در چارچوب سه متغیر نهادسازی، ائتلاف‌ سازی و تصمیم‌ سازی بر کارکرد سیاست ‌گذاری آموزش و پرورش، موضوع مقالۀ حاضر است.

The Problem of Governance and Policy Making in Education in Post-Revolutionary Iran

One of the most vital areas of public policy is education. In today rsquo;s societies quality and equality in education are among the basic human rights and its provision within the basic responsibilities of modern governments. Setting educational policies is the framework within which governments try to fulfill this duty. The success of such policies is a function of basic administrative arrangements, if we look at the experiences of developing East Asian countries during the recent decades. However, perusal of the recent postrevolutionary Iranian governments and their experiences in this area tells a story of weakness and inefficiency. The incomplete process of governance in contemporary Iran and its deepening problems in post revolution period has created serious barriers to the making and implementing of educational policies. Political elite rsquo;s decisions and actions have played an effective role in the development of these shortcomings. Different administrations during the past 40 years have failed to transform and condense the country rsquo;s natural resources into sociocultural capital due to fundamental structural difficulties. Educational indices have fallen below the global averages and the Ministry of Education has performed poorly. In such circumstances, sustainable development requires the statesmen and politicians to reform the educational institutions and prioritize educational policies through three basic actions of institution making, coalition building, and decision making.