تحلیل محتوای کتابهای دین و زندگی دوره متوسطه با تاکید بر شاخصهای تربیتی در برنامه درسی ملی

پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل کتابهای درسی دین و زندگی پایۀ دوم و سوم دورۀ متوسطه دوم با تاکید بر میزان توجه به شاخصهای تربیتی در برنامه درسی ملی اجرا شده است. روش پژوهش توصیفی و از نوع پژوهش کیفی و رویکرد پژوهش کاربردی بود. جامعه پژوهش، کتابهای دین و زندگی دورۀ متوسطه در سال تحصیلی 95-1394 بود که به صورت هدفمند کتابهای دین و زندگی پایۀ دوم و سوم دورۀ متوسطه به عنوان نمونه در نظر گرفته شدند. ابزار گردآوری داده ها، نمون برگ تحلیل محتوای کتابهای درسی بر مبنای شاخصهای تربیتی مندرج در برنامه درسی ملی بود. برای استخراج اطلاعات، از روش تحلیل محتوای توصیفی استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان داد: 1. کتابهای دین و زندگی 2 و 3 دورۀ متوسطه دوم، بر اساس سه مضمون کلی شناخت و معرفت، گرایشها و تمایلات، و عمل و رفتار، منطبق با برنامه درسی ملی نگاشته شده است. 2. تعداد کل مولفه های مفهومی کتابهای دین و زندگی پایۀ دوم و سوم در مجموع 709 فراوانی بود که از این تعداد پایۀ دوم 313 و پایۀ سوم 396 فراوانی را به خود اختصاص داده بودند. 3. از مجموع مولفه های مفهومی کتابهای بررسی شده، بیشترین توجه مربوط به مولفه های محور شناخت و معرفت با 425 فراوانی و کمترین توجه مربوط به مولفه های محور گرایشها و تمایلات با 87 فراوانی بود. از یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت که اهتمام ویژۀ مولفان کتاب دین و زندگی، افزایش شناخت افراد نسبت به اصول اساسی و فروع دین است و به بحث گرایشها و تمایلات و عمل به فرامین، توجه چندانی نشده است.

Content Analysis of High School Textbooks on Religion and Life with Respect to the Standards Set by the National Curriculum

Content Analysis of High School Textbooks on Religion and Life with Respect to the Standards Set by the National Curriculum F. Aabedi*M. Monaadi, Ph.D.**M. Khaademi, Ph.D. ***A.R. Kiamanesh, Ph.D.**** The main aim of this research has been to help with the improvement of the quality of education through an improvement in textbooks used. Given the orientation of the postrevolutionary Iranian government and its centralized system of education, the 2nd and 3rd year high school textbooks on religion and life were selected to be content analysed in terms of their correspondence to the national curriculum. The instrument used was constructed based on the indices drawn from the national curriculum. Data analyses revealed that the 2nd and 3rd year high school textbooks on religion and life are written based on the general themes of cognitive, affective, and behavioral dimensions as indicated by the national curriculum. Conceptually, the two textbooks cover a total of 709 concepts of which 313 are covered in the 2nd year textbook and the remaining 396 in the 3rd year textbook. However, conceptual attention is mostly given to the cognitive dimension with the frequency of 425. The least attended dimension is the affective with a frequency of only 87. It can be concluded that the authors have favored the cognitive dimension at the expense of the other two.Keywords: content analysis, Religion Life textbook, educational indices, national curriculum_______________________Date received: Apr. 22, 2017 Date accepted: Apr. 5, 2018* Doctoral graduate in Educational Psychology, Alzahra University (Corresponding Author). f.abedi2455@gmail.com** Associate Professor, Department of Education and Psychology, Alzahra University. mortezamonadi@gmail.com*** Associate Professor, Department of Education and Psychology, Alzahra University. khademim@yahoo.com**** Professor of Research and Evaluation, Kharazmi University. kiamanesh@khu.ac.ir