پیش‌بینی عوامل موثر بر رفتار نخل‌داران عضو تعاونی تولید شهرستان دشتستان در زمینه حفاظت از آب با مقایسه مدل های رفتار برنامه‌ریزی‌شده و فعال‌سازی هنجار

یکی از روش های مطالعه رفتار حفاظتی انسان و عوامل پیش‌بینی کننده آن، کاربرد مدل های اجتماعی روان‌شناختی است. هدف از این پژوهش به کارگیری و مقایسه دو نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده و مدل فعال‌سازی هنجار در پیش‌بینی رفتار نخل‌داران عضو تعاونی تولید شهرستان دشتستان در زمینه حفاظت از آب و تعیین عوامل موثر بر آن بود. در پژوهش حاضر، داده ها با فن پیمایش و از طریق پرسش‌نامه جمع آوری شد. روایی صوری پرسش‌نامه با بهره‌گیری از نظر استادان و متخصصان امر و پایایی آن از طریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (0.70 تا 0.86) برای متغیرهای مختلف تحقیق به تایید رسید. جامعه مورد مطالعه شامل نخل‌داران عضو تعاونی تولید شهرستان دشتستان به تعداد 1400 نفر بود که با استفاده از روش نمونه گیری چندمرحله ای، 300 نفر از آنها انتخاب شدند. یافته ها نشان داد در نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده متغیرهای نگرش، هنجار ذهنی، خودکارآمدی و هنجار اخلاقی بر نیت نخل‌داران در زمینه حفاظت از آب تاثیر گذارند و نیت در نهایت قادر است 45 درصد از تغییرات رفتار نخل‌داران نسب به حفاظت از آب را  پیش‌بینی کند. همچنین بر اساس مدل فعال‌سازی هنجار، متغیرهای آگاهی از پیامدها، آگاهی از نیاز، انتساب مسئولیت، خودکارآمدی و کارآمدی نتیجه بر هنجار اخلاقی نخل‌داران در زمینه حفاظت از آب تاثیر گذارند و در نهایت، 3 متغیر هنجار اخلاقی، احساس گناه و احساس غرور در مجموع قادرند 24 درصد از تغییرات رفتار نخل داران نسبت به حفاظت از آب را پیش بینی کنند. نتایج همچنین نشان داد که هر دو نظریه پتانسیل پیش‌بینی رفتار نخل‌داران را دارند، اما قدرت پیش‌بینی نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده بالاتر از مدل فعال‌سازی هنجار است. از دیدگاه سیاست‌گذاری، مطالعه حاضر توجیهی برای استفاده از سازه های این مدل ها در سیاست و تصمیم‌گیری‌ای است که منجر به تشویق کشاورزان به حفظ و مصرف بهتر آب شود.