بررسی خواص ریزساختاری و کششی آلیاژ حافظه‌دار cuznal تولیدشده با استفاده از فرآیند نورد تجمعی و عملیات حرارتی پس از آن

در پژوهش حاضر، کامپوزیت لایه‌ای cu/zn/al با استفاده 9 پاس فرآیند نورد تجمعی فرآوری شد. پس از آن عملیات حرارتی در دماها (750 تا 950درجه سانتی‌گراد) و زمان‌های (10 تا 25دقیقه) مختلف بر روی کامپوزیت‌های فرآوری به‌منظور تولید آلیاژ حافظه‌دار cuznal انجام شد. خواص ریزساختاری (کامپوزیت‌ها و آلیاژ) با استفاده از میکروسکوپ الکترونی روبشی و پراش‌سنجی اشعه ایکس مورد تحقیق قرار گرفت. خواص کششی و خاصیت حافظه‌داری کامپوزیت‌ها و آلیاژهای فرآوری‌شده با استفاده از آزمون کشش مورد بررسی قرار گرفت. بررسی‌های ریزساختاری نشان داد که ناپایداری‌های پلاستیک و باندهای برشی در لایه‌های مختلف کامپوزیت‌های فرآوری‌شده به‌وجود می‌آید. علاوه‌بر این، کامپوزیتی با توزیع یکنواختی از لایه‌های تقویت‌کننده روی و آلومینیوم بعد از 9 پاس نورد تجمعی حاصل شد. استحکام کامپوزیت از پاس اول تا سوم افزایش و سپس از پاس پنجم تا نهم کاهش یافت. سرانجام بیشترین استحکام (330مگاپاسکال) و ازدیاد طول (31/52%) به‌ترتیب در پاس‌های سوم و اول حاصل شد. نتایج نشان داد که آلیاژ حافظه‌دار cuznal به‌صورت موفقیت‌آمیزی با استفاده از فرآیند نورد تجمعی و عملیات حرارتی پس از آن حاصل می‌شود. همچنین مشاهده شد که آلیاژ عملیات حرارتی‌شده در دمای 900درجه سانتی‌گراد و سردشده در آب یخ شامل فاز مارتنزیت است. علاوه‌بر این، آلیاژ بازپخت‌شده در دمای 900درجه سانتی‌گراد به مدت 15دقیقه حافظه‌داری خوب و استحکامی در حدود 503مگاپاسکال از خود نشان داد.

Investigation of Microstructure and Tensile Properties of CuZnAl Shape Memory Alloy Produced by Accumulative Roll Bonding and Subsequent Heat Treatment

In the present study, Cu/Zn/Al multilayered composite was processed by accumulative roll bonding (ARB) through nine passes. Afterwards, heat treatment processes at various temperatures (750950℃) and times (1025min) were done on the prepared composites to fabricate CuZnAl shape memory alloys. The microstructure (composites and alloy) were investigated using scanning electron microscopy and Xray diffraction. Tensile properties and shape memory effect of the composites and alloys were also investigated by tensile test. The microstructure investigations show that plastic instability and shear bands occurred in different layers in the composite. In addition, a composite with a uniform distribution of Zn and Al reinforcing layers was produced after nine passes. The tensile strength of the composite increased from the first cycle to the third ARB cycle and then decreased from the fifth to the ninth ARB cycle. Finally, the best UTS (about 330MPa) and elongation (about 31.52%) values were obtained on the third and first pass, respectively. The results showed that CuZnAl shape memory alloy was successfully fabricated by the accumulative roll bonding process and next heat treatment. It was also found that the alloys treated at 900 °C and cooled in ice water consist of martensitic phase. Additionally, the alloy annealed at 900 °C for 15 minutes exhibited a good shape memory effect and strength (about 503MPa).