مقایسه اثربخشی رفتار درمانی دیالکتیک و تحلیل رفتار متقابل بر واکنش‌پذیری بین‌فردی، خودمهارگری و نظم‌جویی‌شناختی هیجان نوجوانان پرخاشگر

این پژوهش با هدف مقایسه اثربخشی رفتار درمانی دیالکتیک و تحلیل رفتار متقابل بر واکنش‌پذیری بین‌فردی، خودمهارگری و نظم‌جویی‌شناختی هیجان نوجوانان پرخاشگر انجام شد. طرح پژوهش نیمه آزمایشی به شیوه پیش‌آزمون_پس‌آزمون با دو گروه آزمایش و یک گروه گواه بود. جامعه آماری پژوهش کلیه دانش‌آموزان پرخاشگر مدارس پسرانه دوره متوسطه دوم شهر گرگان در سال تحصیلی 1402-1401 بودند که با استفاده از شیوه خوشه‌ای، 45 دانش‌آموز به عنوان نمونه انتخاب و به صورت تصادفی در سه گروه 15 نفری (آزمایش 1 رفتاردرمانی دیالکتیک، آزمایش 2 تحلیل رفتار متقابل و گروه گواه) جایگزین شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه‌های واکنش‌پذیری بین‌فردی دیویس (1983)، خودمهارگری تانجی (2004)، نظم‌جویی‌شناختی هیجان گرانفسکی و کرایج (2001) و پرخاشگر باس پری (1992) بود. داده‌های پژوهش با آزمون تحلیل کوواریانس چند متغیره و نرم‌افزار spss نسخه 22 تحلیل شدند. یافته‌ها نشان داد که رفتار درمانی دیالکتیک و تحلیل رفتار متقابل بر واکنش‌پذیری بین‌فردی، خودمهارگری و نظم‌جویی‌شناختی هیجان نوجوانان پرخاشگر اثربخش است. همچنین میزان تاثیر گروه رفتاردرمانی دیالکتیک بیشتر از گروه تحلیل رفتار متقابل بوده است. بر اساس یافته های پژوهش می‌توان نتیجه گرفت که رفتار درمانی دیالکتیک با شناسایی الگوهای معیوب قبلی افکار و احساسات، افزایش تحمل ناکامی، پذیرش و اعتباربخشی هیجانات منجر به بهبود  واکنش‌پذیری بین‌فردی، خودمهارگری و نظم‌جویی‌شناختی هیجان نوجوانان پرخاشگر می‌شود.

comparing the effectiveness of dialectical behavior therapy and mutual behavior analysis on interpersonal reactivity, self-control and cognitive discipline of aggressive teenagers

this research was conducted with the aim of comparing the effectiveness of dialectical behavior therapy and mutual behavior analysis on interpersonal reactivity, self-control, and cognitive discipline of aggressive teenagers. the research design was semi-experimental in the pre-test-post-test manner with two experimental groups and one control group. the statistical population was the aggressive students of second secondary school for boys in gorgan city in the academic year 2022-2023, using the cluster method, 45 students were randomly selected in three groups of 15 (dialectical behavior therapy experiment 1, interaction behavior analysis experiment 2 and the control group) were replaced. the research tools were the interpersonal reactivity questionnaires of davis (1983), tanji’s self-control (2004), granofsky and kraij’s (2001) emotion regulation, and bass perry’s aggression (1992). research data were analyzed by multivariate analysis of covariance and spss version 22 software. the findings showed that the effectiveness of the dialectical behavior therapy group was more than the mutual behavior analysis group. based on the findings of the research, it can be concluded that dialectical behavior therapy by identifying the previous defective patterns of thoughts and feelings, accepting and validating emotions leads to the improvement of interpersonal reactivity, self-control and cognitive regulation of aggressive teenagers’ emotions.