ارزیابی ژنوتیپ های برنج در شرایط خشکی و عدم تنش خشکی براساس شاخص های تحمل و حساسیت

تنش خشکی به عنوان یک عامل موثر کاهش تولید در گیاهان شناخته شده است که در این‌باره شناسایی و گسترش ژنوتیپ های سازگار به تنش یکی از راه‌کارهای غلبه بر شرایط نامساعد محیطی است. به‌منظور شناسایی ژنوتیپ های متحمل و حساس برنج به تنش خشکی بر اساس شاخص های تحمل و حساسیت، آزمایشی با 15 ژنوتیپ برنج در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو محیط بدون تنش (غرقاب) و تنش خشکی در سال زراعی 1389 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه گنبد کاووس، اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس تفاوت بسیار معنی‌داری را بین ژنوتیپ ها از نظر کلیه ی صفات مورد مطالعه در دو شرایط محیطی نشان داد. مقایسه میانگین نشان داد که در شرایط غرقاب، بیشترین میانگین عملکرد به‌ترتیب متعلق به ژنوتیپ های دم‌سیاه، سرخو و گرده بود و در شرایط تنش خشکی ژنوتیپ های گرده، سنگ‌جو و ir83752-b-b123 بیشترین عملکرد را داشتند. با توجه به تجزیه بای پلات و همبستگی بین شاخص ها مشخص شد که شاخص‌های تحمل به تنش، میانگین هندسی، شاخص میانگین تولید و میانگین‌ هارمونیک بهترین شاخص ها جهت گزینش ژنوتیپ های پرمحصول در هر دو محیط تنش و بدون تنش در این تحقیق معرفی شدند و براساس شاخص های یاد شده و ترسیم بای پلات، ژنوتیپ های گرده، سرخو، سنگ جو، ir83752-b-b123، طارم امیری و طارم محلی دارای عملکرد بالا و متحمل به تنش خشکی و ژنوتیپ های شاه پسند، brsbonanc و graldo دارای عملکرد پایین و حساس به خشکی بودند.