مطالعه واکنش و تنوع ژنتیکی ارقام گندم نان ایرانی تحت‌تاثیر تنش سرمای بهاره با استفاده از روش‌های آماری چندمتغیره

وجود تنوع ژنتیکی برای تداوم و پیشرفت برنامه‌های به‌نژادی گیاهان زراعی و افزایش کارایی انتخاب ضروری است. در فصل بهار هم‌زمان با شروع رشد، تحمل گیاهچه‌های گندم به دماهای پایین کاهش می‌یابد و هر یک از مراحل رشد ممکن است با سرمای بهاره مواجه شده و صدمه ببیند. هدف از این مطالعه بررسی تنوع ژنتیکی به‌دست آمده از تاثیر تنش سرمای بهاره بر صفات فیزیولوژیک کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، کاروتنویید و پایداری غشا سیتوپلاسمی در مرحله زایشی رشد و نمو گندم در شرایط کنترل شده بود. به این منظور آزمایشی با 20 رقم گندم نان همراه با 4 تیمار سرمایی (8+ (شاهد)، 2+، 0 و 2- درجه سانتی‌گراد) در آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی پیاده شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر متقابل رقم در سرما در همه صفات در سطح 5 درصد معنی‌داری بوده، که بیانگر وجود تنوع ژنتیکی بین ارقام مورد بررسی بود. همچنین بین صفات کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل و کاروتنویید، همبستگی معنی‌داری وجود داشت. جهت تعیین روابط ژنتیکی بین ارقام مورد مطالعه، تجزیه خوشه‌ای به روش ward انجام و ارقام مورد بررسی در شرایط تنش شدید (2- درجه سانتی‌گراد) به 5 گروه و در شرایط شاهد (8 درجه سانتی‌گراد) به 4 گروه تقسیم شده، که تجزیه تابع تشخیص و تجزیه به مولفه‌های اصلی گروه‌بندی به‌دست آمده از تجزیه خوشه‌ای را تایید کردند. گروه سوم که از ارقام قدس، تجن و پیشتاز تشکیل شده، در شرایط تنش شدید میزان کم‌تر تراوش سلولی و میزان بالایی از غلظت رنگ‌دانه‌های گیاهی در بین گروه‌ها، داشت.