مطالعه تنوع ژنتیکی صفات زراعی و مرفوفیزیولوژیک گندم‌های بومی ایران در شرایط تنش خشکی

به‌منظور مطالعه تنوع ژنتیکی و تعیین روابط میان عملکرد دانه و برخی صفات مرفوفیزیولوژیک در شرایط تنش خشکی، تعداد 81 ژنوتیپ گندم بومی به همراه چهار شاهد کویر، کراس شاهی، روشن و لاین ws-82-9 در سال زراعی 87-1386 در مزرعه‌ی پژوهشی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر در کرج در قالب طرح آزمایشی آلفا لاتیس در دو تکرار ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که صفات عملکرد دانه و اجزای آن، وزن خشک میان‌گره انتهایی و ماقبل انتهایی، شاخص برداشت، وزن خشک سنبله و طول میان‌گره ماقبل انتهایی از تنوع بالایی برخوردار بوده و بین ژنوتیپ‌ها، تفاوت معنی‌داری از لحاظ صفات مورد بررسی وجود دارد. نتایج تجزیه رگرسیونی گام به گام و تجزیه علیت نشان دادند که صفات شاخص برداشت و عملکرد زیست‌توده، وزن خشک میان‌گره ماقبل انتهایی، زودرسی و محتوی کلروفیل دارای سهم بالا و موثر در عملکرد دانه بوده و بیشترین اثرات مستقیم نیز مربوط به شاخص برداشت و عملکرد زیست‌توده بود. نتایج حاکی از آن است که تنوع ژنتیکی بالایی در خزانه ژنی گندم‌های بومی وجود دارد که می‌تواند به‌نژادگران را در اصلاح ارقام یاری نماید و شاخص برداشت، عملکرد زیست توده، وزن خشک میان‌گره انتهایی و ماقبل انتهایی، زودرسی و محتوی کلروفیل را می‌توان به‌عنوان معیارهای گزینش برای بهبود عملکرد دانه در شرایط تنش خشکی معرفی نمود.