واکنش دو تیپ رشدی لوبیا چیتی (phaseolus vulgaris l.) به مدیریت علف‌های هرز

سابقه و هدف: لوبیا یکی از مهم‌ترین حبوبات در سراسر جهان برای مصرف مستقیم انسان است و منبع غنی پروتئین و کربوهیدرات است. لوبیا به دلیل رشد کند در مراحل اولیه، برای رقابت با علف‌های هرز ضعیف است. بنابراین رقابت با علف‌های هرز باعث کاهش قابل توجه عملکرد دانه در پایان فصل رشد می‌شود. رقابت علف‌های هرز نوعی تنش غیرزنده است که بر عملکرد گیاه تاثیر می‌گذارد. ارقام لوبیا چیتی (phaseolus vulgaris l.) با ویژگی‌های مورفولوژیکی و ژنتیکی متفاوت در حضور علف‌های هرز واکنش‌های متفاوتی از خود نشان می‌دهند که در نهایت ممکن است منجر به تفاوت احتمالی عملکرد شود. هدف از این پژوهش بررسی اثر مدیریت‌های مختلف شیمیایی و غیرشیمیایی کنترل علف‌های هرز بر عملکرد ارقام رشد محدود و نامحدود لوبیا می‌باشد.مواد و روش‌ها: این آزمایش در مزرعه‌ای در شهرستان بهشهر استان مازندران در سال زراعی 1400 اجرا شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. عامل اول: روش‌های مختلف کنترل علف هرز: (1) علف‌کش تریفلورالین به‌صورت پیش کاشت به مقدار 2.5 لیتر در هکتار، (2) علف‌کش تریفلورالین به مقدار 2.5 لیتر در هکتار+ یک مرحله وجین، (3) مالچ گندم به مقدار دو تن در هکتار؛ (4) بنتازون 50% دز توصیه‌شده؛ (5) بنتازون 75% دز توصیه‌شده؛ (6) بنتازون 100% دز توصیه‌شده؛ (7) شاهد عاری از علف هرز، (8) شاهد با علف هرز و عامل دوم شامل ارقام لوبیا چیتی: (1) رقم صدری (تیپ رشدی رشد نامحدود) و (2) رقم نگین (تیپ رشدی رشد محدود) است. در مرحله برداشت نهایی نوع گونه‌های علف هرز، تراکم، وزن خشک علف‌های هرز اندازه‌گیری شد. همچنین، صفات شاخص سبزینگی، ارتفاع، تعداد غلاف در بوته، تعداد شاخه فرعی، تعداد برگ در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن صد دانه، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک لوبیا چیتی بررسی شد.یافته‌ها: نتایج نشان داد گونه‌های تاج خروس ریشه قرمز (amaranthus retroflexus l.) و خرفه (portulaca oleracea l.) بیشترین فراوانی نسبی را در مزرعه داشتند. بیشترین تراکم و وزن خشک علف‌های هرز در تیمار شاهد بدون وجین مشاهده شد و در بین تیمارهای مدیریت علف هرز، تیمارهای مالچ و بنتازون 100% دز توصیه‌شده سبب کاهش تراکم و وزن خشک علف هرز در دو رقم نگین و صدری شد. در بین تیمارهای مدیریت علف هرز بیشترین ارتفاع، تعداد برگ، تعداد غلاف در بوته، وزن صد دانه، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک در تیمار مالچ و بنتازون 100% دز توصیه‌شده مشاهده شد. کاربرد تیمارهای تریفلورالین و بنتازون 50 درصد کمترین اثر را در کنترل علف‌های هرز داشتند. بیشترین مقدار عملکرد دانه رقم صدری (2426.01 کیلوگرم بر هکتار) و رقم نگین (1957.11 کیلوگرم بر هکتار) در تیمار شاهد عاری از علف هرز مشاهده شد. رقم صدری با رشد نامحدود خود قدرت رقابتی بالاتری با علف‌های هرز دارد و عملکرد بیشتری نیز نسبت به رقم نگین داشت.نتیجه‌گیری: به طور کلی می‌توان نتیجه گرفت رقم صدری با قدرت رقابتی بالاتر و داشتن خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی نسبت به رقم نگین در مقابل علف هرز بهتر عمل کرد و در بین تیمارهای مدیریت علف هرز نیز، تیمار غیرشیمیایی مالچ و تیمار شیمیایی بنتازون 100% دز توصیه‌شده درصد عملکرد بهتری داشتند.

reaction of two growth types of pinto beans (phaseolus vulgaris l.) to weed management

background and objectives: bean is one of the most important legumes worldwide for direct human consumption and is a rich source of protein and carbohydrates. bean is weak to compete with weed because of the slow growth at the early stages. therefore, competition with weeds causes a significant reduction in grain yield at the end of the growing season. weed competition is a kind of nonliving stress, which effect on plant yield. pinto bean (phaseolus vulgaris l.) cultivars, with different morphological and genetic characteristics, show different responses in the presence of weeds, which may ultimately result in possible difference in yield. the purpose of this research is to evaluate the effect of different chemical and non chemical weed control managements on the yield of determinate and indeterminate bean varieties.material and methods: a field experiment was carried out in behshahr, mazandaran, in 2021. the experiment was conducted as factorial based on a randomized complete block design with three replications. the first factor: different weed control methods: (1) trifluralin herbicide as pre sowing 2.5 liters per hectare; (2) trifluralin herbicide 2.5 liters per hectare + one weeding stage; (3) wheat mulch in the amount of two tons per hectare; (4) bentazon 50% of the recommended dose; (5) bentazon 75% of the recommended dose; (6) bentazon 100% of the recommended dose; (7) weed free control; (8) control with weed and the second factor includes bean cultivars: (1) sadri variety (indeterminate growth type) and (2) negin variety (determinate growth type). in the final harvesting stage, the type of weed species, density, and dry weight of weeds were measured. also, spad value, height, number of pods per plant, number of sub branches, number of leaves per plant, number of seeds per pod, weight of 100 seeds, seed yield and biological yield of pinto beans were investigated.results: the results showed that amaranthus retroflexus l. and portulaca oleracea l. had the highest relative frequency in the field. the highest density and dry weight of weeds were observed in the weed infestation control treatment, and among the weed management treatments, mulch and bentazon 100% of the recommended dose treatments caused a decrease in the density and dry weight of weeds in negin and sadri cultivars. among the weed management treatments, the highest height, number of leaves, number of pods per plant, 100 seed weight, seed yield and biological yield were observed in mulch and bentazon 100% of the recommended dose treatment. the use of trifluralin and bentazon 50% treatments had the least effect in controlling weeds. the highest amount of seed yield of sadri variety (2426.01 kg.ha 1) and negin variety (1957.11 kg.ha 1) was observed in the weed free control treatment. sadri variety with indeterminate growth has higher competitive ability with weeds and had higher yield than negin variety.conclusion: in general, it can be concluded that the sadri cultivar with higher competitive ability and having morphological and physiological characteristics had performed better against the weed than the negin cultivar and also, among the weed management treatments, the non chemical treatment of mulch and the chemical treatment of bentazon 100% of the recommended dose had better performance.