ارزیابی عملکرد دانه و تجمع نیتروژن در اندام‌های هوایی سه رقم ذرت (zea mays l.) تحت تاثیر مقادیر مختلف کودهای آلی و شیمیایی نیتروژنه

سابقه و هدف:ذرت (zea mays l.) در دامنه وسیعی از درجه حرارت رشد می‌کند و به‌دلیل تنوع، سازگاری و ارزش غذائی بالای آن یکی از مهمترین گیاهان زراعی جهان می‌باشد. در بین عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان زراعی، نیتروژن مهم‌ترین عنصر غذایی تاثیرگذار بر کمیت و کیفیت عملکرد گیاهان زراعی می‌باشد. امروزه، استفاده از کود‌های آلی از قبیل ورمی‌کمپوست به‌عنوان جایگزین مناسبی برای کودهای شیمیایی مورد توجه قرار گرفته است. استفاده از ورمی‌کمپوست به‌واسطه فعالیت میکروارگانیسم‌ها، به خاک زراعی قدرت حیات می‌بخشد و یک سرمایه‌گذاری بلند مدّت و جزء دایمی از ساختمان خاک تلقی می‌شود. مواد و روش‌هابه‌منظور ارزیابی تجمع نیترات در اندام‌های هوایی و عملکرد دانه ذرت تحت تاثیر مقادیر مختلف کودهای آلی و شیمیایی نیتروژنه، آزمایشی در سال زراعی 1397 در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گیلان (رشت) اجرا شد. این آزمایش به صورت اسپلیت پلات با طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی و در سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل ارقام ذرت v1=703، v2=704، v3=705 (به عنوان کرت اصلی) و مقادیر مختلف کودهای نیتروژنه شامل n1= عدم مصرف نیتروژن (تیمار شاهد)، n2= 100، n3= 200 و n4= 300 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و n5= 8500، n6= 17000 و n7= 25500 کیلوگرم در هکتار ورمی‌کمپوست (به‌عنوان کرت فرعی) بود.یافته‌ها:نتایج این آزمایش نشان داد که بالاترین عملکرد دانه و علوفه خشک ذرت به ترتیب در ارقام 703 و 705 تحت تاثیر کاربرد 300 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی نیتروژنه به‌دست آمد. بیشترین میزان تجمع نیتروژن در ساقه ذرت رقم 705 مشاهده گردید. رقم 705 و کاربرد 300 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بالاترین وزن خشک ساقه را تولید کرد. بیشترین وزن برگ خشک ذرت در رقم 704 تحت تاثیر 25500 کیلوگرم کود ورمی‌کمپوست در هکتار بدست آمد که تفاوت معنی‌داری با کاربرد 300 کیلوگرم کود نیتروژن در هکتار نداشت. کاربرد کود ورمی‌کمپوست وزن خشک برگ را در رقم 704 افزایش و وزن 1000 دانه ذرت را کاهش داد. بدین ترتیب، عملکرد دانه ذرت در واکنش به کاربرد کود ورمی‌کمپوست در مقایسه با کود نیتروژنه کاهش پیدا کرد. نتیجه‌گیرینتایج نشان داد بالاترین میزان نیتروژن در ساقه ذرت رقم 704 ذخیره شد. افزایش وزن خشک برگ ذرت در ارقام 705 و 704 به ترتیب در واکنش به کاربرد 300 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و 25500 کیلوگرم ورمی‌کمپوست در هکتار تفاوت معنی‌داری نداشت. کاربرد کود آلی ورمی‌‌کمپوست در مقایسه با کود شیمیایی نیتروژن توانست وزن خشک برگ را در رقم 704 افزایش دهد. ولی، عملکرد دانه ذرت تحت تاثیر کود آلی ورمی‌کمپوست در مقایسه با کود شیمیایی نیتروژن کاهش پیدا کرد.

evaluation of seed yield and nitrogen accumulation in aerial organs in three corn (zea mays l.) varieties as affected by different amounts of biological and chemical nitrogen fertilizers

background and objectives: corn is a crop which grows in a wide range of temperatures and due to its diversity, adaptability and high nutritional value is one of the most important crops in the world. among the required nutrients by crops, nitrogen is the most important nutrient element affecting the quantitative and qualitative yield of crops. nowadays, the application of biological fertilizers such as vermicompost has been considered as a suitable alternative for chemical fertilizers. the use of vermicompost gives vitality to the soil due to the activity of microorganisms and it is considered a longterm investment and a permanent part of soil structure. materials and methods: in order to evaluate the accumulation of nitrate in aerial organs and seed yield in corn as affected by the rate of biological and chemical nitrogen fertilizers, a field experiment was conducted in 2018 cropping season in guilan agricultural and natural resources research center, iran, rasht. this experiment was performed as a split plot based on randomized complete block design with three replications. maize cultivars including 703, 704 and 705 (as main plot) and the rates of different nitrogen fertilizers such as n1 = no use of nitrogen fertilizer (control treatment), n2= 200, n3= 300 and n4= 400 kg nitrogen per hectare and n5= 8500, n6= 17000 and n7= 25500 kg vermicompost per hectare (as subplot) were comprised experimental treatments. results: the results of this experiment showed that the highest corn seed yield and dry forage were obtained in 703 and 705 corn varieties as affected by 300 kg nitrogen per hectare, respectively. the greatest nitrogen accumulation was shown in stem of 705 corn variety. the interaction between 705 corn variety and the application of 300 kg nitrogen per hectare, produced the highest stem dry weight. the greatest weight of leaf dry was obtained in 704 crop variety as affected by 25500 kg vermicompost fertilizer per hectare that had no significant difference with the application of 300 kg nitrogen fertilizer per hectare. the application of vermicompost fertilizer increased the dry weight of photosynthetic area of plant (leaf) in 704 variety and decreased 1000-seed weight of corn. hence, the seed yield of corn decreased in response to vermicompost fertilizer compared to nitrogen fertilizer. conclusion: results showed that the highest rate of nitrogen was accumulated in stem of 705 variety of corn. increment of the dry weight of leaves in 704 and 705 varieties of corn in response to 300 kg nitrogen per hectare and 25500 kg vermicompost per hectare had no significant difference. the application of vermicompost biological fertilizer in comparison to nitrogen chemical fertilizer could enhance the dry weight of photosynthetic area of plant (leaf) in 704 variety of corn. but, seed yield of corn decreased as affected by biological vermicompost fertilizer compared to chemical nitrogen fertilizer.