اثر مقادیر و زمان مصرف نیتروژن و بور روی برخی شاخص‌های فیزیولوژیکی و تکنولوژیکی و عملکرد چغندرقند

سابقه و هدف: چغندرقند یکی از مهم‌ترین گیاهان صنعتی است که در اقلیم‌های متنوع کشت می‌شود. مدیریت تغذیه گیاهان زراعی از مهم‌ترین عوامل در افزایش عملکرد و کیفیت محصول چغندرقند است. در تغذیه صحیح گیاه زراعی باید هر عنصری به اندازه کافی در دسترس گیاه قرار گیرد، زیرا در حالت عدم تعادل تغذیه‌ای، با افزودن تعدادی از عناصر غذایی علاوه بر کاهش عملکرد، اختلالاتی نیز در رشد گیاه ایجاد شده و در نهایت منجر به کاهش کمی و کیفی محصول خواهد شد.مواد و روش‌ها: این پژوهش در سال زراعی 1398 به صورت اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار و در دو منطقه استان آذربایجان غربی شهرستان های خوی و نقده اجرا شد. عامل نیتروژن در چهار سطح به شرح n1 ( 300 کیلوگرم در هکتار اوره بصورت پنجاه درصد مصرف در هنگام کاشت و پنجاه درصد در مرحله 8-6 برگی)، n2 ( 300 کیلوگرم در هکتار اوره بصورت پنجاه درصد هنگام کاشت و پنجاه درصد در مرحله 12-8 برگی)، n3 (450 کیلوگرم در هکتار اوره بصورت پنجاه درصد مصرف در هنگام کاشت و پنجاه درصد در مرحله 8-6 برگی) و n4 (450 کیلوگرم در هکتار اوره بصورت پنجاه درصد هنگام کاشت و پنجاه درصد در مرحله 12-8 برگی) در کرت‌های اصلی و بور در چهار سطح b1 (عدم مصرف)، b2 (مصرف خاکی به مقدار 20 گیلوگرم در هکتار اسید بوریک)، b3(محلول پاشی در دو مرحله 8-6 برگی و 12-8 برگی) و b4 ( محلول‌پاشی در دو مرحله 12-8 و 20-16 برگی) به میزان دو لیتر هکتار کود مایع بورپلاس در کرت فرعی بود. یافته‌ها: نتایج این پژوهش نشان داد که در هر چهار سطح نیتروژن، بور ریشه در سطح b4 تجمع یافته و به بالاترین سطح خود رسید حداقل مقدار بور ریشه هم از گیاهان تیمار شده در b1 (تیمار شاهد) بدست آمد. بالاترین کارایی بور در افزایش بور ریشه در سطح n1 مشاهده شد. عملکرد ریشه نیز در پی افزایش مقادیر عناصر نیتروژن و بور افزایش یافت. کاربرد نیتروژن در سطوح بالاتر منتج به افزایش سدیم، پتاسیم، نیتروژن مضره شد. عملکرد تکنولوژیکی قند نیز وابسته به ناخالصی ریشه بود که با افزایش ناخالصی، عملکرد تکنولوژیکی قند کاهش یافت به طوری‌که اثر تیمار b4 در افزایش عملکرد تکنولوژیکی قند در سطح n1 بارزتر بود، بنابراین بالاترین عملکرد تکنولوژیکی قند به میزان 1187.37 کیلوگرم در هکتار در تیمار n1b4 بدست آمد. ضریب کاهش بهره وری قند در هر چهار سطح نیتروژن در خوی در مقایسه با نقده پایین تر بود به طوریکه کمترین آن متعلق به تیمار n3 در خوی و حداکثر آن مربوط به تیمار n4 در نقده بود.نتیجه گیری: کاربرد نیتروژن در سطوح بالاتر منتج به افزایش سدیم، پتاسیم، نیتروژن مضره و قند ملاس و کاهش عملکرد تکنولوژیکی قند شد و با افزایش تیمار بور قند بیشتر در ریشه ذخیره شده و به تبع آن عملکرد تکنولوژیکی قند نیز افزایش یافت.

the effect of amounts and time nitrogen and boron on some physiological and technological traits of sugar beet

background and objectives: sugar beet is one of the most important industrial plants that is grown in various climates. crop nutrition management is one of the most important factors in increasing the yield and quality of sugar beet crop. in the proper nutrition of the crop, every element should be available to the plant, completely. because in the case of nutritional imbalance, adding a number of nutrients in addition to reducing yield, also disrupts plant growth and ultimately leads to a slight reduction. finally the quality and the quantity of the product will reduced. materials and methods: this research was conducted in the year 2019 as a split plot based on a randomized complete block design with three replications in two regions of west azerbaijan province, khoy and naghadeh counties. nitrogen factor at four levels as n1 (300 kg ha-1 urea as fifty percent at planting and fifty percent at 6-8 leaf stage), n2 (300 kg ha-1 urea as fifty percent at planting and fifty percent at 8-12 leaf stage), n3 (450 kg ha-1 fifty percent at planting and fifty percent at 6-8 leaf stage) and n4 (450 kg ha-1 urea as fifty percent at planting and fifty percent at 8-12 leaf stage) in main and boron plots in four levels b1 (non application), b2 (20 kg ha-1 soil application of boron) , b3 (foliar application in two stages of 6-8 leaves and 8-12 leaves) and b4 (foliar application in two stages of 8 and 16-20 leaves) with 2 l ha-1 borplus liquid fertilizer in the subplot. results: the results showed that in all four levels of nitrogen, root boron accumulated at the b4 level and reached its highest level and the minimum root boron was obtained from plants treated in b1 (control treatment). the highest efficiency of boron treatment in increasing root boron observed in n1. root yield also increased due to increasing amounts of nitrogen and boron. application of nitrogen at higher levels resulted in an increase in sodium, potassium, α-amino nitrogen and consequently molasses sugar, which with the increase of root impurities, the percentage of root sugar also decreased. technological yield of sugar is also dependent on root impurities, which decreased with increasing impurity of technological yield, so that the effect of b4 on increasing the technological performance of sugar was more pronounced in n1 and the highest technological yield of sugar was obtained in n1b4. the coefficient of reduction of sugar productivity in all four levels of nitrogen in khoy was lower compared to nagadeh, so that at least it belonged to n3 plants in khoy. conclusion: application of nitrogen at higher levels resulted in increased sodium, potassium, harmful nitrogen and molasses sugar and reduced technological performance of sugar and with increasing boron treatment more sugar was stored in the root and consequently root yield increased.