واکنش صفات فیزیولوژیک و کیفی تریتیکاله به کود کمپوست بقایای نیشکر در شرایط تنش خشکی

سابقه و هدف: تنش خشکی باعث کاهش صفات فیزیولوژیک و کیفی تریتیکاله می‌شود. همچنین کاربرد کود کمپوست اثرات مطلوبی بر خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیک خاک و کاهش اثر تنش‌های محیطی مثل تنش خشکی بر صفات فیزیولوژیک و کیفی گیاهان زراعی دارد. این آزمایش با هدف بررسی اثر مصرف مقادیر مختلف کود کمپوست بقایای نیشکر بر کاهش اثر تنش خشکی ناشی از قطع آبیاری بر صفات فیزیولوژیک و کیفی تریتیکاله در شرایط آب و هوایی اهواز در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان طراحی و اجرا شد.مواد و روش‌ها: به منظور بررسی اثر کود کمپوست بقایای نیشکر بر صفات فیزیولوژیک و کیفی تریتیکاله در شرایط تنش خشکی، آزمایشی مزرعه‌ای به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 98-1397 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اجرا شد. عوامل آزمایشی شامل چهار سطح تنش خشکی (آبیاری کامل، قطع آبیاری از مرحله ظهور سنبله، قطع آبیاری از مرحله گرده‌افشانی و قطع آبیاری از مرحله شیری خمیری دانه) در کرت‌های اصلی و پنج مقدار کود کمپوست بقایای نیشکر (صفر، 10، 20، 30 و 40 تن در هکتار) در کرت‌های فرعی بودند. یافته‌ها: تجزیه واریانس نشان داد که اثر تنش خشکی، کود کمپوست بقایای نیشکر و اثر متقابل آنها بر اکثر صفات فیزیولوژیک و کیفی اندازه گیری شده (عدد اسپد، کلروفیل a، کلروفیل b، کاروتنوئید، محتوی نسبی آب برگ، ثبات غشای سلول، دمای کانوپی، توزیع مجدد مواد فتوسنتزی، پروتئین دانه و میزان آهن و روی دانه) معنی‌دار بود. مقایسه میانگین صفات اندازه گیری شده فوق تحت اثر متقابل تنش خشکی و کود کمپوست بقایای نیشکر نشان داد که تنش خشکی باعث کاهش مقدار اغلب صفات مذکور شد و حداکثر میزان این صفات در تیمار آبیاری کامل و کمترین مقدار آنها در تنش خشکی از ظهور سنبله مشاهده شد. همچنین در سطوح مختلف تنش خشکی، با افزایش میزان مصرف کود کمپوست بقایای نیشکر، مقدار صفات مذکور افزایش یافت و در سطح 40 تن در هکتار به حداکثر رسید؛ لذا بیشترین میزان این صفات در شرایط آبیاری کامل و مصرف 40 تن در هکتار کمپوست بقایای نیشکر و کمترین مقدار آنها در شرایط تنش خشکی از مرحله ظهور سنبله و عدم مصرف کمپوست بقایای نیشکر حاصل شد. نتیجه‌گیری: به طور کلی تنش خشکی ناشی از قطع آبیاری باعث کاهش مقدار صفات فیزیولوژیک و کیفی تریتیکاله شد. همچنین در تمام سطوح تنش خشکی، با افزایش میزان مصرف کود کمپوست بقایای نیشکر و فراهمی آب و عناصر غذایی برای گیاه، مقدار صفات فوق افزایش یافت. لذا افزایش مصرف کود کمپوست بقایای نیشکر توانست اثر منفی ناشی از تنش خشکی از مرحله ظهور سنبله بر صفات فیزیولوژیک و کیفی تریتیکاله را بین 6 تا 46 درصد کاهش دهد.

The response of physiologic and qualitative traits of triticale to sugarcane residue compost in drought stress condition

Background and objectives: Drought stress, reduces physiologic and qualitative traits of triticale. Also, using compost fertilizer has beneficial effects on physical, chemical and biological conditions of the soil and reducing the negative effect of environmental stresses like drought stress on physiologic and qualitative traits of crop plants. This study designed and carried out with aim to study the effect of sugarcane residue compost fertilizer on physiologic and qualitative traits of triticale under drought stress conditions in Ahwaz weather conditions in Agricultural Sciences and Natural Resources University of Khuzestan.Materials and methods: In order to investigate the effect of sugarcane residue compost fertilizer on physiologic and qualitative traits of triticale under drought stress conditions, a field experiment using a splitplot arrangement accomplished in a randomized complete block design with four replicates in the research farm of Agricultural Sciences and Natural Resources University of Khuzestan during 20182019 growing season. Experimental factors include four levels of drought stress (complete irrigation, drought stress from spike emergence stage, drought stress from pollination stage and drought stress from milkydough stage) in main plots and five amounts of sugarcane residues compost fertilizer (0, 10, 20, 30 and 40 t ha1) in subplots.Results: Analysis of variance showed that the effect of drought stress, sugarcane residue compost fertilizer and their interaction on the most of measured traits (SPAD, chlorophyll a, chlorophyll b, carotenoids, relative water content, cell membrane stability, canopy temperature, redistribution, grain protein, grain Fe and grain Zn) were significant. Mean comparison of above measured traits in interaction effects of drought stress and sugarcane residue compost fertilizer showed that drought stress decreased these traits and the maximum amount of these traits was obtained in full irrigation and the lowest amount was observed in drought stress from spike emergence to complete maturity. Also, in different drought stress levels, with increasing the amount of sugarcane residue compost fertilizer, the amount of traits increased and reached a maximum at the level of 40 t ha1. Therefore, the maximum amount of these traits was under full irrigation and 40 t.ha1 of sugarcane residue compost and the lowest amount of them was obtained in drought stress from spike emergence and nonuse of sugarcane residue compost.Conclusion: Generally, drought stress from irrigation cut off decreased physiologic and qualitative traits of triticale. Also, in different drought stress levels with increasing the amount of sugarcane residue compost fertilizer, the amount of above traits increased. Therfore using sugarcane residues compost fertilizer decreased the negative impact of drought stress from spike emergence conditions on physiologic and qualitative traits of triticale between 6 to 46 percent.