بررسی صفات مرفولوژیکی، فنولوژیکی، عملکرد دانه و اجزای عملکرد ارقام ارزن دم روباهی در الگو های مختلف کاشت

سابقه و هدف : ارزن ها از جمله ارزن دم روباهی به دلیل طول دوره رشد کوتاه به عنوان یک محصول بین فصلی بدون مزاحمت برای زراعت قبلی و بعدی اهمیت ویژه ای دارند. موفقیت در دستیابی به ظرفیت‌های محیطی از قبیل نور منتج به توسعه سطح برگ و افزایش عملکرد دانه و اجزای عملکرد لاین های ارزن دم روباهی در مقایسه با رقم شاهد از طریق بهبود ارتفاع گیاه، تعداد برگ و گره، طول پانیکول و قطر ساقه توسط محققان زیادی گزارش شده است. بررسی های اواخر دهه 1980نشان داد، با استفاده از ارقام برتر و تکنیک‌های به زراعی نظیر فاصله مناسب بوته ها روی ردیف و فاصله بهینه خطوط کاشت، عملکرد دانه می‌تواند دو سه برابر شود، اما این یافته ها باید به روز شوند و برای ارقام جدید، خاک و شرایط آب و هوایی هر منطقه آزمایش شوند. این تحقیق به منظور بررسی عملکرد، اجزای عملکرد و برخی از صفات مورفولوژیکی و فنولوژیکی ژنوتیپ‌های ارزن دم روباهی این تحقیق انجام شد. مواد و روش‌ها: یک آزمایش کرت های دوبار خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار طی سال های 1397 و 1398 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد به اجرا در آمد. تیمارهای این آزمایش شامل تراکم به‌عنوان فاکتور اصلی در سه سطح (30، 35 و 40 بوته در متر مربع)، فاصله خطوط به‌عنوان فاکتور فرعی در سه سطح (40، 50 و 60 سانتی‌متر) و ژنوتیپ‌های ارزن دم روباهی به عنوان فاکتور فرعی فرعی شامل سه ژنوتیپ kfm5 ،kfm2 و باستان بودند. هر کرت مشتمل بر چهار ردیف به طول 10 متر بود. بذور بصورت پشت سر هم کاشته شدند و سپس بر مبنای تیمارهای فاصله ردیف و تراکم‌های 35، 30 و 40 بوده در مترمربع تنک شدند. برداشت به‌منظور برآورد عملکرد دانه، بعد از حذف حاشیه از دو خط وسط هر کرت به مساحت 4 متر مربع صورت پذیرفت. برای اندازه گیری صفات زراعی و اجزای عملکرد دانه ده بوته بصورت تصادفی از هر تیمار نمونه برداری شد. تجزیه واریانس و مقایسه میانگین ها با نرم افزار sas انجام شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد، با کاهش تراکم، وزن هزاردانه از 2/68 به 3/3 گرم افزایش یافت، در بین ژنوتیپ‌ها نیز، ژنوتیپ kfm5 بیشترین وزن هزاردانه ( 3/29گرم) را داشت. کم ترین تراکم (30 بوته در متر مربع)، بیشترین طول پانیکول (15/79سانتی متر) را نیز داشت و بیش ترین تعداد دانه در پانیکول (3560) را تراکم 35 بوته در مترمربع به خود اختصاص داد و فاصله خطوط 50 سانتی‌متردارای بیش ترین تعداد دانه در پانیکول (3456) و بیشترین عملکرد دانه (2/78 تن در هکتار) بود. نتیجه گیری: مقایسه میانگین تیمارها نشان داد لاین kfm5 با عملکرد 0/271 کیلوگرم در متر مربع و 14/02 درصد افزایش، لاین مناسب بود. ضمنا این لاین که زودرس‌تر (نسبت به لاین kfm2 و رقم باستان) هم می‌باشد، با پانیکول بازی که دارد دچار بیماری نشد که مزیت مهمی به شمار می‌رود. برای این لاین تراکم 35 بوته در متر مربع نیز با عملکرد 0/27 کیلوگرم در متر مربع و 7/7 درصد افزایش بهتر از تیمار شاهد بود. مناسبترین فاصله خطوط کاشت هم 50 سانتی‌متر بود.

investigation of morphological, phonological, grain yield and yield components of foxtail millet cultivars in different planting patterns

study of seed yield potential on foxtail millet(setaria italica l.) cultivars at different plant density in gonbad region extended abstractbackground and objectivesachievement to accumulate environments potential such as light lead to extend leaf area and increasing in yield and yield components parameters of foxtail millet lines compared to check treatment via improvement of plant height, number of leaf, number of node, panicle length and stem diameter reported by many researchers. works in the late 1980s demonstrated that yields can be raised two to threefold by using available improved varieties and appropriate agronomic techniques. but, these findings need to be refined, improved and tested for local climatic, soil and crop conditions. materials and methodsin order to study of yield, yield component and some morphological and phonological treats of foxtail millet cultivars, a field experiment was conducted across two years at gonbad agricultural research station. this experiment was laid out in a randomized complete block design in form of split split plot experiment and replicated three times. at this research effects of plant density at three levels (30, 35 and 40 plants m2), planting distance at three levels (40, 50 and 60 cm) and verities of kfm2, kfm5 and bastan, millets were investigated. each variety was planted in four lines, the length of planting lines were 10 meters. the seeds were planted in series, and then based of row distance treatments and plant densities of d1, d2 and d3 sparse operation done. for forage yield estimation, after removing borders, 4 m2 from middle rows of end of plot harvested. for measurements of agronomical and morphological treats, 10 bushes randomly sampled. data were analyzed using sas software.results the results showed that; with decreasing plant density, 1000seed weight increased from 2.68 to 3.3. within variety kfm5 line had the most 1000seed weight (3.29 gr). the lowest plant density had the highest panicle length. and the most number of grain at panicle (3560) and grain yield (2.78 ton ha1) obtained from plant density of 350 plant ha1. the 50 cm distance row had the most number of grain at panicle 3456).conclusionoverall findings showed that; plant density of 350000 plant ha1 with yield of 2.70 ton ha1 and 7.7 percent increasing, was better than check treatment. mean comparison of cultivars showed; kfm5 variety with 2.71 ton ha1 and 14.02 percent increasing, was optional variety. meanwhile, the kfm5 which is early reaching variety, because of open cluster panicle don’t effected by disease.