اثر کمپوست زباله شهری و کود نیتروژن بر عملکرد بادام‌زمینی (arachis hypogaea l.) تحت مدیریت مختلف آبیاری

چکیدهسابقه و هدف: بادام‌زمینی یکی از منابع تامین روغن خوراکی و یکی از محصولات زراعی مهم استان گیلان به شمار می‌رود. این گیاه به خشکی چندان مقاوم نیست و عدم تامین آب کافی در زراعت این محصول، یکی از عوامل محدود کننده عملکرد آن محسوب شده و تولید موفقیت‌آمیز آن نیاز حتمی به تامین آب دارد. لذا، چنانچه بتوان با استفاده از موادی مانند کمپوست، راندمان مصرف آب را بالا برد، می‌توان گام مثبتی در جهت تولید گیاه بادام‌زمینی در شرایط بدون آبیاری برداشت. کمپوست بواسطۀ داشتن ظرفیت نگهداری آب بالا و رهاسازی تدریجی عناصر غذایی، می‌تواند سبب افزایش رشد و عملکرد گیاه شود و به نظر می‌رسد که مصرف آن به همراه کود نیتروژن که در بین عناصر غذایی تاثیر بیشتری در افزایش سطح برگ و رشد گیاه دارد، می‌تواند در ارتقای تولید بادام‌زمینی موثر باشد. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر کمپوست زباله شهری و کود نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد بادام‌زمینی در دو شرایط آبیاری و بدون آبیاری انجام شد.مواد و روش‌ها: این آزمایش بصورت کرت‌های دوبار خرد شده در قالب طرح بلوک‌‌های کامل تصادفی با سه تکرار طی سال‌های 1397 و 1398 انجام شد. کرت اصلی شامل آبیاری در دو سطح فاریاب (مطابق با عرف منطقه) و بدون آبیاری بود. تیمار کاربرد کمپوست (در دو سطح عدم مصرف کمپوست و مصرف پنج تن در هکتار) به عنوان کرت فرعی و تیمار کود نیتروژن (در چهار سطح صفر، 20، 40 و 60 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) به عنوان کرت فرعی فرعی در نظر گرفته شدند. در هر دو سال، در انتهای دوره رشد، صفات طول غلاف، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن صد دانه، روغن دانه و عملکردهای دانه و بیولوژیک اندازه‌گیری شدند.یافته‌ها: نتایج نشان داد که بیشترین تعداد غلاف در بوته، طول غلاف، روغن دانه و عملکردهای دانه و بیولوژیک در تیمارهای اعمال آبیاری و کاربرد 40 و 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار مشاهده شد. کاربرد پنج تن در هکتار کمپوست و 40 و 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار سبب برتری معنی‌دار تعداد غلاف در بوته و عملکرد بیولوژیک بادام‌زمینی گردید و اعمال کمپوست در کنار 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار سبب افزایش معنی‌دار عملکرد دانه شد. استفاده از کمپوست در مقایسه با عدم مصرف آن، سبب افزایش 65/9 درصدی طول غلاف بادام‌زمینی گردید. با افزایش مصرف نیتروژن، وزن صد دانه بطور معنی‌داری افزایش یافت و بیشترین مقدار وزن صد دانه به میزان 46/55 گرم در تیمار 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بدست آمد. در شرایط عدم آبیاری و عدم کاربرد کود نیتروژن، در سال دوم نسبت به سال اول، عملکرد دانه به میزان 21 درصد بیشتر بود. همچنین در سال اول در مقایسه با سال دوم، روغن دانه بطور معنی‌داری و به میزان 58/4 درصد بیشتر بود.نتیجه‌گیری: کاربرد کمپوست زباله شهری و کود نیتروژن در شرایط تنش خشکی اثرات منفی تنش را بر روی صفات مورد بررسی کاهش داد و در شرایط عدم تنش، باعث بهبود عملکرد گردید. به نظر می‌رسد که کاربرد 40 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن به همراه پنج تن در هکتار کمپوست زباله شهری در زراعت بادام‌زمینی می‌تواند در بهبود عملکرد دانه این گیاه، خصوصاً در شرایط بدون آبیاری موثر باشد.

Effect of municipal waste compost and nitrogen fertilizer on yield of peanut (Arachis Hypogae L.) under different management of irrigation

AbstractBackground and objectives: Peanut is one of the sources of edible oil supply and one of the important crops in Guilan province. This plant is not very resistant to drought and insufficient water supply in the cultivation of this product, is one of the factors limiting for its yield and its successful producing definitely needs water supply. Therefore, if it is possible to increase water use efficiency by using materials such as compost, a positive step can be taken to produce peanuts in conditions without irrigation. Compost can increase plant growth and yield due to its high water holding capacity and gradual release of nutrients. And it seems that its consumption along with nitrogen fertilizer, which has a greater effect on increasing leaf area and plant growth among nutrients, can be effective in promoting peanut production. Therefore, this study was conducted to investigate the effect of municipal waste compost and nitrogen fertilizer on yield and yield components of peanut in both irrigated and nonirrigated conditions.Materials and methods: This experiment was performed as a split split plot based on a randomized complete block design with three replications during 2018 and 2019. The main plot consisted of irrigation in two levels of irrigated (according to local custom) and without irrigation. Compost application treatment (in two levels of noncompost application and consumption of five tons per hectare) was as a subplot and nitrogen fertilizer treatment (in four levels of zero, 20, 40 and 60 kg of pure nitrogen per hectare) was as a subsubplot. In both years, at the end of the growing season, pod length, number of pods per plant, number of seeds per pod, weight of 100seeds, seed oil, seed yield and biological yield were measured. Results: The results indicated that the highest number of pods per plant, pod length, seed oil and seed and biological yields were observed in irrigation treatments and application of 40 and 60 kg N ha1. Application of five tons ha1 of compost and 40 and 60 kg of nitrogen per hectare resulted in significant superiority for number of pods per plant and biological yield of peanuts. Applying compost along with 60 kg N ha1 caused a significant increase in seed yield. The length of pods peanut was increased by use of compost compared to nonusing it, at the rate of 9.65%. With increasing nitrogen consumption, weight of 100seeds significantly increased and the highest weight of 100seeds at the rate of 55.46 g was obtained in 60 kg N ha1 treatment. Under no irrigation and no application of nitrogen fertilizer, seed yield was 21% higher in the second year compared to the first year. In the first year compared to the second year, seed oil was significantly higher by 4.58%.Conclusion: Application of municipal waste compost and nitrogen fertilizer under drought stress conditions reduced the negative effects of stress on the studied traits and in the absence of stress, improved seed yield. It seems that the application of 40 kg ha1 of nitrogen fertilizer along with five tons ha1 of municipal waste compost in peanut cultivation can be effective to improve the seed yield of this plant, especially in nonirrigation conditions.