گزینش لاین های خالص جو با عملکرد بالا و خصوصیات زراعی مطلوب در مناطق گرم ایران

سابقه و هدف: جو (hordeum vulgare l.) پس از گندم، برنج و ذرت یکی از مهم ترین گیاهان خانواده غلات است. جو بعد از گندم، دومین گیاه زراعی مهم ایران از نظر ارزش زراعی و تغذیه ای به شمار می رود. هدف از این تحقیق، ارزیابی و انتخاب لاین‌های برتر با عملکرد بالا، زودرس و مقاوم به خوابیدگی در مناطق گرم جنوب و شمال کشور با استفاده از شاخص انتخاب ژنوتیپ ایده آل (siig) بود.مواد و روش ها: به منظور گزینش لاین های خالص جو با عملکرد بالا و خصوصیات زراعی مطلوب در مناطق گرم جنوب و شمال کشور، تعداد 108 لاین خالص در قالب طرح بدون تکرار آگمنت همراه با چهار شاهد (نوروز/صحرا، اکسین، نوبهار و wb9619) در مراکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس (ایستگاه داراب)، خوزستان (اهواز)، سیستان (زابل) و گلستان (ایستگاه گنبد) طی سال زراعی 99-1398 ارزیابی شدند.یافته ها: نتایج تجزیه حداکثر درست نمایی محدود شده (reml) نشان داد که میزان وراثت پذیری عملکرد دانه در گنبد، اهواز، داراب و زابل به‌ترتیب 0.993، 0.258، 0.498 و 0.063 بود. نتایج تجزیه همبستگی نشان داد که همبستگی مثبت و معنی داری بین شاخص siig و ارتفاع بوته، وزن هزار دانه و عملکرد دانه در همه مناطق وجود دارد. شاخص siig نشان داد که تعداد 21، 28، 16 و 5 لاین به ترتیب در داراب، اهواز، زابل و گنبد با مقدار شاخص siig بالا ( 06.9/0) جزء لاین های برتر بودند. براساس نتایج میانگین شاخص siigلاین های شماره‌ی 68، 102، 44، 66، 13، 47، 16، 34، 46، 99، 25، 65 و 35 به ترتیب با مقدار siig بالاتر از 0.500 در سه منطقه از چهار منطقه مورد بررسی، جزء لاین های برتر بودند. به‌منظور بررسی کارایی شاخص siig در انتخاب بهترین لاین‌ها از نظر عملکرد دانه، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته و زودرسی، لاین‌های مورد بررسی براساس شاخص siig در مناطق مختلف گروه بندی شدند. لاین ها به ترتیب در داراب، اهواز، گنبد و زابل در 6، 7، 8 و 7 گروه دسته بندی شدند. نتیچه گیری: براساس نتایج میانگین شاخص siig در همه مناطق، 16 لاین با بیشترین مقدار میانگین شاخص siig جزء لاین‌های برتر در بیشتر مناطق بودند. بنابراین لاین های منتخب در هر منطقه را می توان برای آزمایشات در آن منطقه توصیه کرد و لاین هایی که در مجموع بیشتر مناطق حائز بیشترین مقدار siig بودند به عنوان لاین هایی که دامنه متنوع کشت را دارند برای انجام آزمایشات تکمیلی در همه مناطق در سال های بعدی معرفی کرد.

Selection of barley pure lines with high yield and desirable agronomic characteristics in warm areas of Iran

Background and objectives: Barley (Hordeum vulgare L.) is one of the most important plants in the cereal family after wheat, rice and corn. Barley is the second most important crop in Iran after wheat in terms of agricultural value and nutrition. The purpose of this study was to evaluate and select superior lines with high yield, early maturity and dormancy resistance in warm regions of the south and north of the country using the selection index of ideal genotype (SIIG).Materials and methods: In order to selection of pure barley lines with high yield and desirable agronomic characteristics in the warm regions of the south and north of the country, 108 pure lines in the nonrepeating Augment design with four controls (Norooz /Sahra, Auxin, Nobahar and WB9619) in three blocks, in the Centers for Agricultural Research and Education and Natural Resources Fars (Darab), Ahvaz, Sistan (Zabol) and Golestan (Gonbad) were evaluated during 201920 cropping year. Results: The results of restricted maximum likelihood (REML) analysis showed that the heritability of grain yield in Gonbad, Ahvaz, Darab and Zabol were 0.993, 0.258, 0.498 and 0.063, respectively. The results of correlation analysis showed that there is a positive and significant correlation between SIIG index and plant height, 1000kernal weight and grain yield in all regions. SIIG index showed that 21, 28, 16 and 5 lines in Darab, Ahvaz, Zabol and Gonbad, respectively, with high SIIG index value (0.60.9) were the best lines. Based on the results of the average SIIG index of lines 68, 102, 44, 66, 13, 47, 16, 34, 46, 99, 25, 65 and 35, respectively, with SIIG value higher than 0.500 were the best lines in most regions, so they are recommended for cultivation in later years and for advanced testing and compatibility. In order to evaluate the efficiency of SIIG index in selecting the best lines in terms of grain yield, 1000 kernel weight, plant height and early maturity, the studied lines were grouped based on SIIG index in different regions. The studied lines were classified into 6, 7, 8 and 7 groups in Darab, Ahvaz, Gonbad and Zabol, respectively.Conclusion: Based on the results of the average SIIG index in all regions, 16 lines with the highest average value of the SIIG index were top lines in most regions. Selected lines in each region can be recommended for experiments in that region, and lines with the highest SIIG values in most regions for additional testing in all introduced regions in later years.