تاثیر محلول‏پاشی کود کمپلکس فلوریش میکروکُمبی و تراکم بوته بر عملکرد و برخی صفات کمّی ارقام امیدبخش آفتابگردان

سابقه و هدف: آفتابگردان متعلق به خانواده آستراسه و به‏عنوان یکی از سه گیاه مهم روغنی در جهان، از درصد روغن دانه بالا (50-45 درصد) برخوردار است. یکی از دلائل اصلی پائین بودن عملکرد دانه آفتابگردان، کمبود ریزمغذی‏ها است. بنابراین تقویت، حفظ بهره‏وری و تعیین مناسب‏ترین تراکم کشت، در ارقام جدید آفتابگردان جهت دستیابی به عملکرد مطلوب ضروری است. آزمایش حاضر نیز بر مبنای انتخاب مناسب‏ترین رقم امیدبخش آفتابگردان در بهترین تراکم بوته و سطوح کاربردی کود کمپلکس فلوریش میکروکُمبی در شهرستان دزفول اجرا گردید.مواد و روش‏ها: ‏بمنظور ارزیابی عملکرد و برخی صفات کمّی ارقام امیدبخش آفتابگردان به محلول‏پاشی کمپلکس عناصر غذایی و رقابت درون‏گونه‏ای، آزمایشی بصورت کرت‏های دوبار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک‏های کامل تصادفی با استفاده از سه تکرار و سه فاکتور تراکم بعنوان فاکتور اصلی (7، 9، 11 و 13 بوته در مترمربع)، کود کمپلکس بعنوان فاکتور فرعی اوّل (0، 1 و 2 کیلوگرم در هکتار) از منبع کود کمپلکس فلوریش میکروکمبی تولیدی شرکت شیمی کُرد و رقم بعنوان فاکتور فرعی دوّم (فلیکس، شکیرا، اسکار، ساوانا، شمس، لاباد، سودیمانس و مونالیزا) در شرکت شهید رجائی دزفول در سال زراعی 1398-1397 اجرا گردید. بذور ارقام مورد آزمایش از شرکت شهید رجائی دزفول تهیه شد. هر کرت آزمایشی دارای 6 خط کاشت به طول 5/1 متر با فاصله خطوط 75 سانتی‏متر در نظر گرفته شد و با توجه به تراکم 7، 9، 11 و 13بوته در مترمربع، بوته‏ها روی خطوط کاشت به ترتیب با فواصل 18، 15، 12 و 9 سانتی‏متر در مرحله سه تا چهار برگی تنظیم شدند. پس از رسیدگی فیزیولوژیک دانه‏ها و برداشت گیاهان، صفات ارتفاع ساقه، قطر ساقه، قطر طبق، تعداد دانه در طبق، وزن دانه‏ها در طبق، عملکرد دانه و عملکرد روغن اندازه‏گیری گردید. یافته‏ها: نتایج نشان‏دهندۀ تاثیر معنی‏دار محلول‏پاشی کمپلکس عناصر غذایی و تراکم، بر صفات مورد بررسی بجزء ارتفاع ساقه بود. رقم شمس با 36/198 سانتی‏متر، حداکثر ارتفاع ساقه را داشت. براساس نتایج حاصله، محلول‏پاشی کمپلکس عناصر غذایی موجب افزایش قطر ساقه، تعداد دانه در طبق، وزن دانه‏ها در طبق و عملکرد دانه و روغن نسبت به شاهد می‏گردد. همچنین افزایش تراکم کاشت، علیرغم کاهش تعداد و وزن دانه در طبق، موجب افزایش عملکرد دانه گردید. با افزایش تراکم، عملکرد دانه تک گیاه کاهش یافت، امّا افزایش تعداد گیاهان در واحد سطح جبران‏کنندۀ این کاهش بود. با توجه به بررسی نتایج مقایسه میانگین‏ها، محلول‏پاشی کمپلکس عناصر غذایی نیز از طریق بهبود اجزای عملکرد و کاهش تنش رقابتی بین بوته‏ها در تراکم‏های بالای کاشت، سبب افزایش عملکرد دانه در آفتابگردان گردید. بیش‏ترین عملکرد دانه و روغن نیز به‏ترتیب بمیزان 40/5 و 64/2 تن در هکتار در تراکم 11 بوته در مترمربع و محلول‏پاشی 1 کیلوگرم عناصر غذایی توسط رقم فلیکس بدست آمد. عملکرد روغن تابعی از عملکرد دانه و درصد روغن آن است، بنابراین به‏نظر می‏رسد که در آزمایش حاضر، عملکرد دانه بالاتر در تراکم‏ 11 بوته در مترمربع و بهبود فتوسنتز و دانه‏بندی مناسب در زمان محلول‏پاشی عناصر غذایی، موجب افزایش عملکرد روغن گردیده است.نتیجه‏گیری: حال با آگاهی از پاسخ ارقام در تراکم‏های مختلف بوته در واحد سطح؛ به‏نظر می‏رسد که تاثیر سودمند محلول‏پاشی عناصر غذایی می‏تواند موجب کاهش خسارت ناشی از رقابت درون‏گونه‏ای و افزایش عملکرد ژنوتیپ‏های مختلف آفتابگردان، در شرایط شهرستان دزفول و مناطق مشابه گردد.

Effect of foliar application of flourish microcombi complex fertilizer and plant density on yield and some quantitative traits of promising sunflower cultivars

Background and objectives: Sunflower belongs to the Astraea family and is one of the three important oil plants in the world, it has a high percentage of achene oil (4550%). One of the main reasons for the low sunflower achene yield, is the lack of micronutrient elements. Thereforestrengthen, maintain productivity and determine the most appropriate crop density, in the new sunflower cultivars is necessary to achieve the desired yield. The present experiment was also performed basis on the selection of the most suitable promising sunflower cultivars in the best plant density and application levels of complex fertilizer flourish microcombi in Dezful city.Materials and Methods: In order evaluation of yield and some quantitative traits of promising sunflower cultivars to foliar application of microcombi complex fertilizer and interaspecific competition, An split split plot experiment in a randomized complete blocks design with three replications and three factors density as the main factor (7, 9, 11 and 13 plant/m2), complex fertilizeras the first subfactor (0, 1 and 2 kg/ha) from the source of complex fertilizer flourish microcombi produced by Shimikord company and cultivar as a second subfactor (Felix, Shakira, Oscar, Savana, Shams, Labad, Sudimance, Monaliza) carried out in the crop year 20182019 at Dezful Shahid Rajaei Company. The seeds of the tested cultivars were prepared from Shahid Rajaei Dezful Company. Each experimental plot was considered with 6 planting line to length of 1.5 m with a lines spacing of 75 cm and according to the density of 7, 9, 11 and 13 plant/m2, the plants were arranged on planting lines at intervals of 18, 15, 12 and 9 cm in the three to four leaf stage, respectively. After physiological maturation of achenes and harvesting of plants, traits stem height, stem diameter, head diameter, number of achene/head, achenes of weight/head; achene yield and oil yield were measured.Results: The results showed a significant effect of foliar application of complex fertilizeras and density on the studied traits except stem height. Shams cultivar with 198.36 cm, had the maximum stem height. According to the results, foliar application of complex fertilizeras causes increases the stem diameter, number of achene/head, achenes of weight/head and achene and oil yield (t/ha) relative to the control. Also increasing planting density, despite reducing the number and weight of achene/head, increased achene yield. With increasing density, achene yield of single plant decreased, but increasing the number of plants per unit area compensated for this decrease. According to investigation the results of comparing the means, foliar application of complex fertilizeras by improving yield components and reducing competitive stress between plants at high planting densities, cause increase achene yield in sunflower. The maximum achene and oil yield were obtained to 5.40 and 2.64 t/ha, respectively, in the density 11 plant/m2 and foliar application 1 kg/ha complex fertilizeras by Felix cultivar. The increase yield in the density of 11 plant/m2, can be the result of sunflower adaptation by increasing the plant density and shows the achene yield has changed relatively little. Oil yield depend to achene yield and oil percentage, therefore, it seems that in the present experiment, higher achene yield in the density of 11 plant/m2 and improved photosynthesis and proper achene production in the time foliar application of complex fertilizeras, caused to increase oil yield.Conclusions: Now with aware of the response of cultivars at different plant densities per unit area; it seems that the beneficial effect of foliar application of complex fertilizeras can cause reduce the damage by intraspecific competition and increase the yield of different sunflower genotypes in conditions of Dezful city and similar regions.