بررسی اثر تاریخ کاشت بر مراحل فنولوژی، خصوصیات مورفولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد کینوا (chenopodium quinoa l.)

سابقه و هدف: کینوا گیاهی متعلق به خانواده آمارانتوس، جنس سلمه است. داشتن تنوع ژنتیکی و انعطاف‌پذیری گسترده، اجازه سازگاری در محیط‌های مختلف را به این گیاه می‌دهد. یکی از عواملی که باید هنگام معرفی یک گیاه در الگوی کشت هر منطقه مورد توجه قرار گیرد، تاریخ کاشت بهینه است. این عامل با اثر بر طول دوره رشد رویشی و زایشی ، می‌تواند بر عملکرد و کیفیت دانه کینوا موثر باشد. تاریخ کاشت یکی از موثرترین عوامل در تکمیل مراحل مختلف رشدی گیاه است. رعایت تاریخ کاشت مناسب باعث عملکرد اقتصادی بالاتر بدون صرف هزینه‌های اضافی خواهد شد و به گیاه اجازه خواهد داد که پتانسیل کامل رشدی خود را نشان دهد.مواد و روش‌ها: به منظور مطالعه اثر تاریخ کاشت بر ویژگی‌های فنولوژیکی، مورفولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد گیاه کینوا مطالعه‌ای با تاریخ‌های کاشت مختلف روی گیاه کینوا انجام شد. این مطالعه در مجتمع گلخانه‌ای جهاد کشاورزی شهرستان خلیل‌آباد از توابع استان خراسان رضوی، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار و 12 تاریخ کاشت مختلف طی سال زراعی 971396 انجام شد. تیمارهای کشت از 15 اسفند و با فاصله هر 15 روز یک‌بار صورت گرفت. یافته‌ها: نتایج نشان داد که تاریخ‌های کاشت از نظر تعداد روز تا سبز شدن، چهار برگی، ظهور گل‌آذین، تغییر رنگ گل‌آذین و برداشت اختلاف معنی‌داری در سطح 99 درصد دارند. مدت زمان کاشت تا سبز شدن با افزایش میزان دمای محیط کاهش یافت. تاریخ کاشت 30 اردیبهشت بیش‌ترین و تاریخ کاشت 15 مرداد کم‌ترین تعداد روز را برای رسیدن به مرحله برداشت طی کرده‌اند. اثر تاریخ کاشت در سطح احتمال یک درصد بر تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه، وزن دانه تک‌بوته، عملکرد دانه، عملکرد زیستی و شاخص برداشت معنی‌دار بود. بیش‌ترین عملکرد دانه (2387 کیلوگرم در هکتار) در تاریخ کاشت 15 اسفند و کم‌ترین آن (75 کیلوگرم در هکتار) در تاریخ کاشت 30 اردیبهشت به‌دست آمد. بیش‌ترین عملکرد بیولوژیک (10964 کیلوگرم در هکتار) مربوط به تاریخ کاشت 15 اسفند و کمترین آن (3739 کیلوگرم در هکتار) مربوط به تاریخ کاشت 30 مرداد بود که با تاریخ کاشت 15 مرداد تفاوت معنی‌داری نداشت. نتیجه‌گیری: به طور کلی نتایج نشان داد که تاریخ‌های کاشت مختلف از طریق درجه حرارت و طول روز متفاوت می‌توانند بر خصوصیات مورفولوژیکی، فنولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد گیاه کینوا تحت شرایط آزمایش تاثیر معنی‌دار بگذارند. نتایج نشان داد که مرحله گلدهی و پرشدن دانه در گیاه کینوا جزء مراحل رشدی حساس این گیاه به دما است، زیرا افزایش دما به‌ویژه در مرحله گلدهی و گرده‌افشانی باعث افت شدید تعداد دانه و در نهایت کاهش شدید عملکرد دانه شد. بر اساس داده‌های این مطالعه بهترین تاریخ کاشت برای گیاه کینوا در منطقه خلیل‌آباد استان خراسان رضوی 15 اسفند و اول فروردین است.کلمات کلیدی: دوره رشدی، شاخص برداشت، عملکرد زیستی، کینوا

Effect of sowing date on phonological stage, morphological characteristics, yield and yield Components of Quinoa (Chenopodium Quinoa L.)

Background and objectivesQuinoa is a plant of Amaranthus family, a genus of Chenopodium. Having a wide variety of genetic variations and flexibility allows the plant to adapt to different environments. One of the factors that should be considered when planting a plant in the pattern of cultivation in each region is the planting date of the plant. This factor can affect grain yield and quality by affecting vegetative and reproductive growth period in Quinoa. Sowing date is one of the most effective factors in completing different stages of plant growth. Since observing proper sowing dates will result in higher economic performance without any additional expense and will allow the plant to show its full potential.Materials and methodsIn order to study the effect of planting date on phenological, morphological, yield and yield components of Quinoa, a study was conducted on different planting dates on the Quinoa. This study was carried out at a greenhouse complex of Agricultural Jihad in Khalilabad, Khorasan Razavi province, during 2018in a randomized complete block design with three replications and 12 different sowing dates. The cultivation was carried out on March 5 and at intervals of 15 days. Results and DiscussionThe results showed that the sowing date was significant for the number day of planting to emergence, planting to four leaves, planting to emergence of inflorescence, planting to change the color of inflorescence and planting to harvesting. The results showed that the time from sowing to emergence was reduced by increasing the environment temperature. The results of the experiment showed that the effect of sowing date at 1% probability level was significant on number of seeds per plant, 1000 seed weight, and seed weight per plant, grain yield, biological yield and Harvest Index. The highest grain yield was obtained in sowing date on March 5(2387 kg.ha) and the lowest in sowing date on May 20th (75 kg.ha). The highest biological yield was related to the sowing date of March 5 (10964 kg.ha) and the lowest was related to the sowing date of August 21 (3739 kg.ha), which did not show any significant difference with the sowing date of August 6. ConclusionsIn general, the results showed that different sowing dates due to changes in temperature and day time could affect the morphological, phenological, yield and yield components of the Quinoa under the experimental conditions. The results showed that the flowering stage and seed filling in the Quinoa was one of the sensitive growth stages of the plant to temperature, because the increase in temperature, especially in the flowering and pollination stage, led to a sharp decrease in the number of seeds and, finally, a significant reduction in the grain yield of this plant. In sum, the best sowing date for the Quinoa was obtained based on the information obtained from this study for March 5 and March 21.