دوره بحرانی کنترل علف‌های هرز نخود در شرایط دیم استان کردستان

چکیده سابقه وهدف: نخود در ایران در بین حبوبات دارای بیشترین سطح زیر کشت و تولید می‌باشد. این محصول در رقابت با علف‌های‌هرز ضعیف است لذا تشخیص دوره بحرانی کنترل علف‌های‌هرز برای تعیین زمان مناسب مدیریت علف‌های‌هرز و کاربرد علف‌کش‌ها مهم می‌باشد. هدف از اجرای این آزمایش تعیین دوره‌ بحرانی کنترل علف‌های‌هرز نخود در شرایط دیم دشت دهگلان واقع در استان کردستان بود.مواد و روش‌ها: این آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دانشگاه کردستان در دشت دهگلان واقع در استان کردستان از 29 فروردین تا 30 تیرماه سال 1393 اجرا شد. رقم نخود مورد استفاده در آزمایش ilc482 بود. آزمایش دارای 16 تیمار، شامل 7 دوره عدم وجین (تداخل) علف‌های‌هرز و 7 دوره وجین (عاری از علف‌هرز) بعلاوه دوره‌های بدون علف‌هرز(وجین) و تداخل(عدم وجین) تمام فصل به عنوان شاهد بود. تیمارهای تداخل علف‌هرز و بدون علف‌هرز به صورت دوره‌های زمانی صفر، 12، 22، 32، 42، 52، 62، 72 و 92 روز پس از کاشت تنظیم شدند. شروع و پایان دوره بحرانی با برازش معادله به‌ترتیب به دوره‌های تداخل علف‌هرز و دوره‌های بدون علف‌هرز تعیین‌گردید. عملکرد نسبی دانه در تیمارها به صورت درصد از شاهد بدون علف‌هرز تعیین‌گردید. معادله چهارپارامتری لجستیک به عملکرد نسبی دوره‌های تداخل و بدون علف هرز(وجین)، برازش داده شد و سپس دوره‌بحرانی کنترل علف‌های‌هرز براساس 2/5، 5 و 10 درصد افت عملکرد قابل قبول تعیین‌شد.یافته‌ها: تراکم علف‌های‌هرز درطی فصل رشد در دوره‌های تداخل از 17/429/98 بوته در مترمربع و به طور میانگین 14/82 بوته در مترمربع بود. میانگین تراکم سلمه‌تره، پیچک‌صحرایی، گلرنگ‌وحشی و تاج‌خروس به ترتیب 8، 4، 1/5 و 0/5 بوته در مترمربع بود که گونه‌های مهم علف‌های‌هرز مزرعه را تشکیل دادند. وزن خشک علف‌های هرز با افزایش طول دوره‌های تداخل به صورت خطی افزایش یافت و به 62/13 گرم در مترمربع رسید. اما افزایش دوره‌های بدون علف‌هرز موجب کاهش وزن خشک علف‌های هرز به تبعیت از معادله نمایی شد و در آخر فصل رشد تقریباً به صفر نزدیک شد. عملکرد دانه تیمارهای شاهد بدون علف‌هرز و شاهد تداخل به‌ترتیب 106/38 و 68/71 گرم در مترمربع بود. بدین ترتیب تداخل علف‌های‌هرز عملکرد دانه را 5/35 درصد در مقایسه با شاهد بدون علف‌هرز کاهش داد. شروع دوره ‌بحرانی کنترل علف‌های‌هرز براساس 2/5، 5 و 10 درصد افت عملکرد قابل قبول 208، 292 و 426 درجه روز رشد (18، 24 و 36 روز پس ازکاشت) معادل 3، 5 و 8 برگی نخود و پایان آن 1234، 969 و 720 درجه روز رشد (79، 67 و 54 روز پس ازکاشت) معادل اواسط پرشدن دانه، انتهای غلاف رفتن و اوایل گلدهی نخود تعیین‌گردید.نتیجه‌گیری: دوره بحرانی کنترل علف‌های‌هرز بر اساس 5 درصد افت عملکرد 6724 روز از کاشت (از مرحله 5 برگی تا اواخر غلاف رفتن) تعیین گردید.

The critical period of chickpea weed control in dry-land conditions of Kurdistan province

AbstractBackground and objectives: Chickpea has the highest harvest area and production quantity among pulse crops in Iran. This crop is a poor competitor against weeds. So understanding the critical period of weed control (CPWC) is important for determining proper time of weed management and herbicide application. The objective of the experiment was to determine the CPWC of chickpea in dryland conditions of Dehgolan plain in Kurdistan province. Material and methods: The field experiment was carried out as randomized complete block design with four replications at agricultural research station of Kurdistan University in Dehgolan plain, Kurdistan province from April 18, to July 21, 2014. The chickpea cultivar ILC 482 was used for the study. The trial had 16 treatments, including seven nonweeding (Interference) periods and seven weeding (weedfree) periods as well as whole season weed free and weed interference as control. Weed interference and weedfree treatments were set up as 12, 22, 32, 42, 52, 62, and 72 day periods after planting. The beginning and the end of CPWC was determined by curve fitting to weed interference and weed free periods respectively. Relative seed yield of treatments was calculated as percent of weedfree control. A four parameter logistic equation was fitted to relative yields of weed interference and weedfree periods and then CPWC was determined based on 2.5, 5, and 10 percent acceptable yield loss (AYL). Results: Weed density of interference periods ranged 9.9817.42 and the mean density was 14.82 plant m2 during growing season. Mean density of Chenopodium album, Convolvulus arvensis, Carthamus oxyacantha, and Amaranthus retroflexus were 8, 4, 1.5, and 0.5 plant m2 respectively and composed the major species of weed community. Weeds dry weight increased linearly as interference period increased and reached 62.13 gm2 on harvest time. In contrast, weeds dry weight decreased exponentially with increasing weedfree periods and approximately approached zero at the end of growing season. Seed yield of weedfree and weed interference controls were 106.38, and 68.71gm2 respectively. Therefore, weed interference reduced seed yield by 35.5% compared to weedfree control. The beginning of CPWC was estimated 208, 292, and 426 degree days (18, 24 and 36 days after planting) equal to 3, 5, and 8 chickpea leaf stage and the end of CPWC was also determined 1234, 969, and 720 degree days (79, 67 and 54 days after planting) equal to mead seed filling, the end of podding, and early flowering according to 2.5, 5, and 10 percent yield loss. Conclusion: The CPWC was determined 2467 days after planting (the 5 leaf stage to the end of chickpea podding) based on 5% yield loss.