بررسی پایداری عملکرد کنجد با استفاده از پارامترهای آماری و روش‌های گرافیکی Gge بای پلات

بررسی پایداری عملکرد کنجد با استفاده از پارامترهای آماری و روش‌های گرافیکی gge بای‌پلاتچکیده:سابقه و هدف: کنجد یک گیاه روز کوتاه به شمار می‌رود و به نور، گرما و تنش‌های رطوبتی حساس می‌باشد و از نظر عملکرد در سال‌ها و مکان‌های مختلف دارای تغییرات گسترده‌ای می‌باشد. یک رقم تجاری برای اینکه از لحاظ تجاری بتواند موفق باشد بایستی عملکرد بسیار خوبی در طیف وسیعی از شرایط کشاورزی و اقلیمی داشته باشد. بخش قابل توجهی از کارهای بهنژادی محققان مختلف در سراسر جهان در مورد برآورد اثرمتقابل ژنوتیپ در محیط از طریق انجام آزمایشات چندمکانی تکرار‌دار می‌باشد. مواد و روش ها: به منظور شناسایی ژنوتیپ‌های با عملکرد بالا و پایدار و توصیه بهترین این ژنوتیپ‌ها برای مناطق مختلف کشت کنجد به منظور تقویت تولید کنجد در این مناطق، تعداد 36 توده بومی کنجد ( دریافت شده از بانک ژن ملی موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر) در سه منطقه کرج، مغان و جیرفت در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی به مدت دو سال زراعی (13971396) کشت شدند. هر ژنوتیپ در 3 خط 5/1 متری با فاصله دو بوته روی هر خط 87 سانتی متر و فاصله بین دو ردیف 60 سانتی متر کشت گردید. در پایان دوره رشد و پس از رسیدگی فیزیولوژیکی عملکرد دانه هر ژنوتیپ برآورد و بر اساس کیلوگرم در هکتار گزارش شد. نتایج مربوط به عملکرد دانه ارقام برای هر منطقه بطور جداگانه مورد تجزیه واریانس قرار گرفت و در ادامه عملکرد دانه ارقام برای کلیه مناطق و سال‌ها مورد تجزیه واریانس مرکب قرار گرفت. سپس از آماره‌های تک متغیره ضریب رگرسیون، واریانس انحراف از رگرسیون، واریانس پایداری شوکلا و اکووالانس ریک برای ارزیابی میزان پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ‌ها استفاده شد. و در نهایت به منظور تحلیل بهتر اثرات متقابل ژنوتیپ با محیط از تجزیه مدل gge بای پلات استفاده گردید. یافته ها: نتایج تجزیه مرکب داده‌ها حاکی از معنی‌دار بودن اثر مکان، سال، ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ با مکان و سال برای عملکرد دانه بود. نتایج نشان داد که عملکرد دانه به میزان زیادی تحت تاثیر فاکتورهای محیطی قرار می‌گیرند. بر اساس کلیه پارامترهای پایداری مورد محاسبه ژنوتیپ شماره 10 انتخاب شد که دارای عملکرد بیشتر از میانگین کل، اکووالانس ریک و واریانس پایداری شوکلا پایین‌تر، ضریب رگرسیون معادل یک و کمترین واریانس انحراف از خط رگرسیون بود. این نتیجه دقیقاً در تجزیه بای‌پلات نیز مورد تایید قرار گرفت. از دیگر ژنوتیپ‌های پایدار و با میانگین عملکرد بالا می‌توان به 11، 9، 8 و 7 اشاره نمود.نتیجه‌گیری کلی: ژنوتیپ شماره 10 که یک توده بومی از منطقه حاجی‌آباد هرمزگان می‌باشد، نوسانات کمتری را در محیط‌های مورد آزمون نشان داده است و از نظر میانگین عملکرد نیز در جایگاه مناسبی نسبت به سایر ژنوتیپ‌ها قرار داشته و می‌توان از پتانسیل آن در برنامه‌های اصلاحی آتی استفاده نمود.

Evaluation of sesame yield stability using statistical parameters and GGE biplot graphical methods

AbstractEvaluation of sesame yield stability using statistical parameters and GGE biplot graphical methodsBackground and objectives: Sesame is a short day plant and sensitive to heat and moisture stresses and the yield show a wide variation as the environmental factor change in growing seasons. Therefore a commercially successful cultivar must perform well in a wide range of agricultural and climatic conditions. Plant breeders focus on estimating the interaction of genotypes and environment through repeated experiments to introduce stable cultivars able to perform better in changing environments. This study follows the same strategies to introduce sesame cultivarsMaterials and methods: In order to identify high yielding and stable sesame genotypes suitable different regions of Iran, a total of 36 native sesame populations (obtained from National Gene Bank of Seed and Plant Improvement Institute, Iran) were cultivated in three regions (Karaj, Moghan and Jiroft) in a randomized complete block design for two years (20162017). Each genotype was planted in a plot with three rows of 1.5 m long. The distance between rows was 60 cm and seeds were planted with 87 cm intraspacing. At the end of the growing period following the physiological, seeds were harvested and the yield of each genotype was calculated. Simple and combined analysis of variance were performed on data then the univariate statistics methods including regression coefficient, deviation from regression parameter, Shukla’s stability variance, and Wricke’s ecovalence were used to evaluate the grain yield stability of the genotypes. Finally, GGE biplot analysis was used to understand the interaction between genotype and the environment.Results: The results of combined analysis indicated that the effect of location, year, genotype and genotypelocation interaction were significant for grain yield. The results also showed that the grain yield was significantly affected by environmental factors. Based on all stability parameters and biplot analysis, genotype no. 10 had higher yield, lower Wricke’s ecovalence and Shukla’s stability variance value. Furthermore regression coefficient was equivalent to one and deviation from regression was the least. Accordingly this genotype was selected as the most stable genotypes. This result was also reconfirmed by GGE biplot analysis. Other stable and high yielding genotypes include 11, 9, 8 and 7. Conclusion: Genotype 10 is a land race genotype from Haji Abad region of Hormozgan province and showed less fluctuations in tested environments, and in terms of the average yield, it is the most stable genotype compared to the others. So based on the findings from this study this genotype could be suggested to cultivate in future breeding programs.Keywords: Genotypeenvironment interaction, stability parameters, land race, sesame (Sesamum indicum)