اثر محلول پاشی ملاتونین و ویتامین های گروه ب بر شاخص های رشدی، پیری برگ و اجزای عملکرد سویا

سابقه و هدف: سویا به عنوان منبع مهم پروتئین و روغن غذای انسان و پروتئین خوراک دام مطرح می باشد. بخش مهمی از دوره‏ی رشد این گیاه در تابستان قرار دارد که به طور معمول با مجموعه ای از تنش‌ها مانند گرما، خشکی و حتی شوری روبرو خواهد بود که آثار منفی بر رشد و عملکرد این گیاهان می گذارد. احتمالاً می توان با کاربرد خارجی ترکیباتی موجب کاهش اثرات منفی تنش های وارده به گیاه شد و افزایش عملکرد و کیفیت محصول را نتیجه گرفت. با توجه به خواص مثبت ضد تنشی ویتامین های گروه b و ملاتونین این گونه درک می شود که شاید بتوان با اعمال این مواد روی گیاه زراعی سویا به صورت محلول پاشی آثار مثبتی از افزایش رشد و عملکرد ناشی از بهبود فرآیندهای فیزیولوژیک به ویژه در شرایط تابستان به دست آورد. ازاین رو در این پژوهش به بررسی این موضوع و نحوه اثر این مواد بر گیاه سویاروی رقم dpx از منظر زراعی، فیزیولوژیک و کیفی در مزرعه پژوهشی دانشگاه صنعتی شاهرود به اجرا درآمد. مواد وروش‌ها: تیمارهای آزمایش شامل 3 سطح محلول پاشی ملاتونین (صفر، 1/0 و 2/0 میلی مولار) و 6 سطح محلول پاشی با ویتامین های گروه b (شاهد، تیامین (ب1)، ریبوفلاوین (ب2)، نیاسین (ب3)، اسید پانتوتنیک (ب5) و پیریدوکسین (ب6) هرکدام با غلظت 100 میلی گرم در لیتر) بودند که در قالب یک آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1396 سازماندهی شدند. یافته‌ها: اثرمتقابل ملاتونین و ویتامین ب بر سطح برگ، ارتفاع ساقه، قطر ساقه، تعداد دانه در غلاف، وزن هزاردانه ، عملکرد، عملکرد روغن و پروتئین دانه، وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه و کاهش تخریب کلروفیل برگ معنی دار بود. بیشترین اثر بر صفات مورد بررسی مربوط به ترکیب تیماری 2/0 میلی مولار ملاتونین و اسیدپانتوتنیک بود. محلول پاشی این دو ماده موجب کاهش روند تخریب کلروفیل برگ و افزایش حدوداً 2 برابری باقیمانده کلروفیل نسبت به شاهد گردید. ترکیب تیماری اسیدپانتوتنیک و ملاتونین عملکرد روغن را 5 برابر نسبت به تیمار شاهد افزایش داد. در دو سطح صفر و 1/0 میلی مولار ملاتونین اختلاف زیادی بین ویتامین های ب از لحاظ تاثیرگذاری بر این صفت وجود نداشت و اثرگذاری سطح 2/0 میلی مولار ملاتونین بیشتر بود. بین سطوح مختلف ویتامین های ب نیز اختلاف معنی داری از لحاظ شاخص سطح برگ مشاهده گردید. در این بین اسیدپانتوتنیک و پیریدوکسین موثرتر از بقیه بودند. کمترین مقدار عملکرد روغن دانه در تیمار عدم محلول پاشی با میانگین حدود 21 گرم در مترمربع به‌دست آمد که اختلاف معنی داری با تمام ترکیبات تیماری آزمایش داشت. استفاده از ویتامین های ب همراه با غلظت 2/0 میلی مولار از ملاتونین بالاترین مقادیر عملکرد روغن را نشان داد که بیشترین مقدار آن نسبت به سایر تیمارها مربوط به ترکیب تیماری اسیدپانتوتنیک و غلظت بالای ملاتونین با میانگین حدود 106 گرم در مترمربع بود. نتیجه‌گیری‌: به‌طورکلی، می توان بیان نمود که استفاده از ملاتونین به همراه ویتامین های ب می‌تواند سبب القای تحمل درگیاه شود. بنابراین می‌توان جهت افزایش شاخص های رشدی و اجزای عملکرد سویا استفاده از ملاتونین و ویتامین ب را پیشنهاد داد.

The effect of vitamins B group and melatonin foliar application on soybean growth indices, leaf senescence and yield components

Background and objectives Soybean is an important source of oil and protein human and animal protein. The main part of the growth period of this plant is in the summer, which is usually exposed to stresses such as heat, dryness and even salinity, and finally, there would negatively affect the growth and yield of these plants. It can be inferred that it may be possible to use external component to reduce the negative effects of stresses on plants and to increase yield and product quality.Considering the positive antitension properties of vitamins in group B and melatonin, it can be concluded that by applying these materials on soybean as a solution of positive effects, the growth and yield of physiological improvement, especially in summer conditions, can be obtained.Therefore, in this research, the effect of these materials on soybean on DPX cultivar, physiological and qualitative aspect was investigated at Shahroud University of Technology Research Field. Materials and methods Treatments including melatonin foliar application (0, 0.1 and 0.2 mM) and vitamines B group (0, thiamine, riboflavin, niacin, pantothenic acid and pyridoxine 100 mg / L) were organized in factorial experiment on the basis of completely randomized block design in three replications. Results The effect of melatonin and vitamin B on leaf area index, stem height, stem diameter, number of seeds per pod, 1000 seed weight, yield, oil yield, and protein content, leaf dry weight, stem dry weight, and reduction of leaf chlorophyll degradation was significant. The most effective on the traits were related to the combination of 0.2 mM Melatonin and Pantothenic Acid.The foliar application of these two substances reduced the chlorophyll degradation process and increased about 2 times the chlorophyll residue compared to the control.There were no significant differences in B vitamins in the two levels of 0 and 0.1 mM melatonin in terms of the effect on this trait and the effect of 0.2 mM melatonin was higher.There was a significant difference between the levels of B vitamins in terms of leaf area index. Pantothenic acid and pyridoxine were more effective than others.The lowest amount of seed oil yield was obtained in nonfoliar application treatment with an average of 21 g / m2, which showed a significant difference with all the treatments. The use of B vitamins with a concentration of 0.2 mM of melatonin showed the highest levels of oil yield, the highest amount of which was related to the combination of Pantothenic acid and high concentrations of melatonin with an average of 106 g / m2. Conclusion In general, it can be concluded that the use of melatonin with vitamines B group can induce tolerance to the plant.Therefore, it is possible to use melatonin and vitamin B to increase the growth indices and soybean yield components.