تاثیر تراکم بوته و تاریخ‌های مختلف کاشت بر شاخص‌های رشد و مهار علف‌های هرز نخود (cicer arietinum l.)

سابقه و هدف: تعیین بهترین و مناسب‌ترین زمان کاشت و تراکم گیاهی برای حصول عملکرد بالا و با کیفیت مطلوب ضروری است. این آزمایش به منظور تعیین مناسبترین تاریخ کاشت و تراکم گیاهی با در نظر گرفتن میزان مهار علف‌های هرز در نخود دیم در شهرستان کوهدشت اجرا شد. مواد و روش‌ها: این آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار با سه تاریخ کاشت (1 بهمن، 20 بهمن و 10 اسفند ماه) و چهار تراکم گیاهی (16، 32، 48 و 64 بوته در متر مربع) در سال زراعی 961395 در شرایط اقلیمی شهرستان کوهدشت اجرا شد. نمونه‌گیری از بوته‌های نخود و علف‌های هرز شش هفته پس از کاشت آغاز شد و تا انتهای چرخه رشد با فاصله زمانی هر 107 روز ادامه یافت. به منظور توصیف روند تغییرات ماده خشک کل (wmax) و شاخص سطح برگ (lmax) در مقابل روزهای پس از کاشت (t) به ترتیب با توابع خطینمایی بریده و بتا توصیف شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد روند تغییرات ماده خشک و شاخص سطح برگ در طی فصل رشد از منحنی نمایی بریده و بتا تبعیت ‌کرد، به طوری که در تاریخ‌های کاشت اول، دوم و سوم wmax در تراکم‌های گیاهی 16 تا 64 بوته در متر مربع، در شرایط عاری از علف‌های هرز، به ترتیب در دامنه 70/37190/154، 80/31060/119 و 90/18787/60 گرم ماده خشک در متر مربع و آلوده به علف‌هرز 60/266 69/98، 90/18678/56 و 00/11453/35 گرم ماده خشک در متر مربع نوسان داشت. در خصوص پارامتر lmax مقادیر در تاریخ‌های کاشت اول، دوم و سوم در تراکم‌های گیاهی 16 تا 64 بوته در متر در شرایط عاری از علف‌های هرز ، به ترتیب در دامنه 32/949/0، 97/746/0 و 50/439/0 گرم و در شرایط آلوده 25/639/0، 18/569/0 و 79/221/0 گرم برآورد شد. ماده خشک علف‌های هرز در کرت‌های آلوده با گذشت زمان افزایش یافت. به طوری که میزان وزن خشک علف‌های هرز در تاریخ کشت سوم (10 اسفند) بیشتر از دو تاریخ کشت دیگر بود. همچنین، بیشترین درصد کاهش عملکرد در تاریخ کاشت دوم در تراکم 16 بوته در متر مربع اتفاق افتاد. به طور کلی تاریخ کاشت اول با ترکم کاشت 48 بوته در متر مربع با عملکردی معادل 32/1703 کیلوگرم در هکتار بذر نخود نسبت به تراکم گیاهی مشابه در تاریخ‌های کاشت دوم (37/1534 کیلوگرم در هکتار) و سوم (55/470 کیلوگرم در هکتار) بهترین تیمار بود. نتیجه‌گیری: حداکثر کاهش ماده خشک تولیدی، و شاخص سطح برگ بوته‌های نخود در شرایط آلوده به علف‌های هرز نسبت به وجین در هر سه تاریخ کاشت مشاهده شد. به طوری که مقادیر کاهش یافته در تراکم‌های گیاهی کمتر، بیشتر از تراکم‌های گیاهی بیشتر بود. به عبارتی با افزایش تراکم گیاهی، کشاورز قادر خواهد بود تا حدود زیادی از افت عملکرد ناشی از رقابت با علف‌های هرز جلوگیری نماید. با مقایسه تاریخ‌های کاشت نخود از نظر حداکثر ماده خشک تولیدی، شاخص سطح برگ بوته‌های نخود و درصد کاهش عملکرد می‌توان اظهار داشت که شرایط برای رشد و نمو نخود در تاریخ کاشت‌ اول بهتر بوده است.

Effect of crop density and sowing date on the growth indices and weed control of chickpea (Cicer arietinum L.)

Background and objectives: One of the important requirements in agronomic planning is to determine the best and most suitable sowing date in order to achieve high quality and desirable quality of yield. Therefore, this experiment was conducted in order to determine the most suitable planting date and plant density in terms of weed control in dryland chickpea in Koohdasht, Lorestan, Iran. Materials and Methods: The experiment was conducted as split plot in randomized complete block design with four replications with three planting dates (20 January, 8 February and 28 February) as main plot and four densities (16, 32, 48 and 64 plant m2) as sub plot in 20162017 in the climate conditions of Kohdasht. Sampling from chickpea and weeds was done four weeks after planting until the end of the growing season with a time interval of 710 days. In order to describe the changes in total dry matter (wmax) and leaf area index (LAI) against time after planting (t), the truncated expolinear and beta model was used, respectively. Results: The results showed that the dry matter changes and leaf area index during the growing season are consistent with the truncated expolinear and Beta models. So that the parameter wmax at the first, second and third sowing dates at 1664 plants m2 in weed free conditions, ranged from 154.90371.70, 119.60310.80 and 60.87187.90 g Dry matter m2 and in weed infested condition ranged from 98.69266.60, 56.78186.90 and 35.53114.00 g dry matter m2. Regarding the lmax parameter, at the first, second and third sowing dates at 1664 plants m2 in weed free conditions, ranged from 0.499.32, 0.467.97, 0.394.50 g and in infested conditions 0.396.25, 0.695.18 and 0.212.79 g was estimated. Weed dry weight increased in weed infected plots over time. So that weeds dry weight on 28 February were more than other sowing dates. Also, the highest percentage of yield loss occurred in the second planting date at a density of 16 plants per square meter. In general, the first sowing date with density of 48 plants m 2 with a yield of 1703.327 kg ha1 of chickpea was the best treatment compared to the same sowing density at the second sowing date (1534.7 kg ha1) and the third sowing date (470.55 kg ha1). Conclusion: In the present study, the maximum dry matter and the leaf area index of chickpea plants were decreased in weed infested conditions compared to weed free conditions in all three sowing dates. So that the reduced values in the less sowing densities were more than the higher sowing densities. In the other words, by increasing the planting density in the presence of weeds, the farmer will be able to avoid a significant reduction in the yield loss due to competition with weeds. By comparing the sowing dates of chickpea in terms of maximum dry matter, leaf area index and yield loss percentage of chickpea plants, it can be stated that the conditions for chickpea growth and development in the first sowing date were better than the other sowing date.