بررسی نمو فنولوژیک و عملکرد ژنوتیپ‌های مختلف باقلا در گرگان

سابقه و هدف: باقلا(vicia faba l.) یکی از مهم‌ترین حبوبات از لحاظ تثبیت بیولوژیک نیتروژن و میزان پروتئین بوده و قابلیت رشد در دامنه وسیعی از شرایط اقلیمی و خاک را دارد. ژنوتیپ‌های مختلفی از باقلا وجود دارند که دارای پتانسیل بالایی از نظر صفات موثر بر عملکرد دانه می‌باشند. مطالعه تنوع کلکسیون‌های گیاهان زراعی، به منظور شناسایی صفات ارزشمند زراعی و بهره‌برداری در راستای برنامه‌های اصلاحی حائز اهمیت است. با شناسایی و معرفی ژنوتیپ‌های پر محصول می‌توان سطح زیر کشت و عملکرد در واحد سطح را افزایش داد. این بررسی جهت شناخت فنولوژی (مراحل رشد و نمو)، انتخاب ژنوتیپ‌های برتر باقلا و ارزیابی تنوع ژنتیکی صفات زراعی انجام شد. مواد و روش‌ها: این آزمایش در سال زراعی 961395 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گرگان اجرا شد. 26 ژنوتیپ مختلف باقلا در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار ارزیابی شدند. صفاتی از جمله سرعت سبزشدن، یکنواختی سبزشدن، روز از کاشت تا گل‌دهی، روز از کاشت تا غلاف‌دهی، روز از کاشت تا پرشدن دانه، روز از کاشت تا رسیدگی فیزیولوژیک، تعداد شاخه در بوته، ارتفاع بوته، فاصله اولین غلاف از سطح زمین، طول غلاف، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن 100دانه و عملکرد دانه مقایسه شدند. به منظور گروه‌بندی ژنوتیپ‌ها تجزیه کلاستر بر اساس توان دوم اقلیدسی و روش وارد انجام شد. تجزیه‌های آماری با استفاده از نرم افزارهای sas و spss انجام شد. یافته‌ها: بین ژنوتیپ‌ها از نظر کلیه صفات مورد بررسی در سطح یک درصد اختلاف معنی‌دار وجود داشت. طبق نتایج مقایسه میانگین‌ بیش‌ترین سرعت سبزشدن با 05/0 روز متعلق به gfaba182، بیش‌ترین زمان از کاشت تا رسیدن به مرحله گل‌دهی با 7/129 روز متعلق به gfaba393، بیش‌ترین روز از کاشت تا غلاف‌دهی با 7/150 روز متعلق به gfaba183 و بیش‌ترین زمان از کاشت تا رسیدگی فیزیولوژیک با 7/194 روز متعلق به gfaba393 بود. بیش‌ترین تعداد غلاف در بوته با 30/30 به ژنوتیپ gfaba393 تعلق داشت. بیش‌ترین تعداد دانه در غلاف با 5/4، 66/4 و 56/4 عدد به‌طور مشترک به ژنوتیپ‌های gfaba8، gfaba21 و gfaba20 (رقم برکت) تعلق داشت. بالاترین وزن 100دانه با 1/203 متعلق به ژنوتیپ gfaba12 بود. ژنوتیپ‌های gfaba8 با 6314، gfaba7 با 6206، gfaba12 با 6118 و gfaba218 با 5989 کیلوگرم در هکتار به‌طور مشترک بالاترین عملکرد دانه را تولید کردند و پس از آن ژنوتیپ‌های gfaba20، gfaba21، gfaba5 و ‌‌ gfaba332قرار گرفتند. نمودار تجزیه کلاستر به روش وارد، برای پنج صفت، 26 ژنوتیپ را در سه گروه (i ، ii و iii) قرار داد. کلاستر i شامل 1/46 درصد از کل ژنوتیپ‌ها بود. ژنوتیپ‌های این گروه از لحاظ تعداد دانه در غلاف، وزن 100 دانه و عملکرد دانه بالاتر از میانگین کل بودند. این ژنوتیپ‌ها می‌توانند در برنامه‌های اصلاحی در جهت بهبود و افزایش عملکرد مورد استفاده قرار گیرند. نتیجه‌گیری: ژنوتیپ‌های مورد بررسی تنوع فنوتیپی زیادی از لحاظ مورفولوژی، فنولوژی و عملکرد داشتند. ژنوتیپ‌هایی که تعداد دانه در غلاف، وزن 100 دانه و طول غلاف مناسبی داشتند، توانستند عملکرد دانه بیش‌تری نسبت به سایر ژنوتیپ‌ها تولید کنند. ژنوتیپ‌های gfaba8، gfaba7، gfaba12 و gfaba218 بالاترین عملکرد دانه در هکتار را تولید کردند. عملکرد ژنوتیپ‌های فوق از رقم برکت که کشت آن در منطقه گرگان متداول است، بیش‌تر بود. در صورت تکرار این نتایج در آزمایشات آتی و پایداری عملکرد آن در منطقه می‌توان از این ژنوتیپ‌ها جهت دستیابی به افزایش تولید بهره برد.

Investigation of phonological development and yield of different faba bean genotypes in Gorgan

Background and objectives: Faba bean (Vicia faba L.) is one of the most important legumes for its biological N2 fixation, seed high protein content and its ability to grow over a wide range of climatic and soil conditions. Various faba bean genotypes are available which are attributed with high potential regarding grain yieldinfluencing traits.Detection of diversity is important for characterization of crop plant collections in order to detect the presence of valuable trait variation for use in breeding programs. dentification and introduction of high yielding genotypes may lead to increase in cultivation area and yield in unit area. An investigation was carried out to evaluate the phonological, select the superior faba bean genotype(s) and to assess the genetic diversity present in the agronomic traits. Materials and methods: This experiment was conducted at agricultural and natural resources research station of Gorgan in 20162017 cropping season using twentysix genotypes of faba bean. The treatments were arranged in a randomized complete block design with three replications. Traits such as emergence rate, emergence uniformity, days from planting to flowering, days from planting to pod setting, days from planting to grain filing, days from planting to physiological maturity, number of branches per plant, plant height, Height of the lower pod, pod length, pods per plant, seeds per pod, 100seed weight and grain yield were evaluated. To group the populations cluster analysis was done on the Euclidean distance matrix with the Ward’s method. The data were subjected to analyses of variance using the SAS and SPSS programs. Results: There was a significant difference at p Conclusion: The evaluated faba bean genotypes in this study showed significant phenotypic variability in terms of plant morphology, phenology and yield attributes. This variability showed suitable genotypes for the various agro ecological zones of the country. Genotypes with appropriate number of seeds per pod, 100seed weight and suitable pod length were able to produce more seed yield than other genotypes. Gfaba8, Gfaba7, Gfaba12 and Gfaba218 genotypes produced the highest grain yield per hectare. These genotypes had higher yield than Barakat cultivar, which is common in Gorgan. If these results are repeated in future experiments and stability of yield in the region, these genotypes can be used to achieve increased production.