تعیین نوع کمون بذر ماریتیغال: اثرات تیمارهای پس رسی و جیبرلیک اسید در دماهای مختلف

سابقه و هدف: گیاهان دارویی از جمله گیاهان مهم اقتصادی هستند که به صورت خام یا فرآوری شده در طب سنتی یا مدرن صنعتی مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. در حال حاضر این تقاضای روزافزون سبب برداشت بی‌رویه و نامناسب این گیاهان گردیده است که ماحصل آن تخریب زیستگاه‌های طبیعی این گیاهان و قرار گرفتن تعدادی از آن‌ها در معرض خطر انقراض و نابودی می‌باشد. از این‌رو برای جلوگیری از بهره‌برداری بی‌رویه از این گیاهان در عرصه‌های طبیعی، باید اقدام به کشت و اهلی کردن این گیاهان نمود. یکی از مشکلات اولیه در اهلی سازی گیاهان دارویی، وجود کمون در بذرهای این گیاهان می‌باشد. ماریتیغال گیاهی دارویی از خانواده کاسنی است که بذرهای آن حاوی ترکیبات دارویی ارزشمندی است. از مشکلات اولیه در اهلی سازی این گیاه، وجود کمون در بذرهای آن است که منجر به غیریکنواختی جوانه‌زنی و سبز شدن آن در مزرعه می‌گردد. از این‌رو اولین گام در اهلی سازی این گیاه، شناخت نوع کمون آن‌ با هدف انتخاب موثرترین روش در رفع آن می‌باشد؛ بنابراین مطالعه حاضر با هدف: 1) تعیین نوع کمون 2) بررسی واکنش جوانه‌زنی بذرهای ماریتیغال به سطوح مختلف جیبرلیک‌اسید و پس‌رسی در شرایط دمایی مختلف انجام گردید. مواد و روش‌ها: این تحقیق در دو آزمایش جداگانه بر روی بذرهای تازه و پس رس شده ماریتیغال، با هدف بررسی اثرات غلظت‌های مختلف جیبرلیک اسید بر رفع کمون و جوانه‌زنی این گیاه در دماهای مختلف انجام شد. در هر آزمایش، آزمون جوانه‌زنی در دماهای 5، 10، 15، 20، 25، 30 و 35 درجه سانتی‌گراد روی بذرهای ماریتیغال تازه و پس‌رس شده با سطوح مختلف جیبرلیک ‌اسید در پنج سطح 0، 500، 1000، 1500 و 2000 پی‌پی‌ام صورت گرفت. در هر آزمایش صفات درصد، سرعت و یکنواختی جوانه‌زنی، به همراه زمان تا شروع جوانه‌زنی در تیمارهای مختلف تعیین گردید و پاسخ این صفات به تیمارهای پس‌رسی، دما و جیبرلیک اسید بررسی گردید. یافته‌ها: نتایج نشان داد که بذرهای تازه و پس‌رس شده ماریتیغال قادر به جوانه‌زنی در هیچ‌یک از دماها نمی‌باشد و با کاربرد جیبرلیک اسید بذرها قادر به جوانه‌زنی در دماهای مختلف شد؛ اما واکنش بذرهای تازه و پس‌رس شده به جیبرلیک اسید متفاوت بود. در بذرهای تازه، درصد، سرعت و یکنواختی جوانه‌زنی کمتر از بذرهای پس‌رس شده بود. همچنین زمان تا شروع جوانه‌زنی در بذرهای پس‌رس شده کمتر از بذرهای تازه بود؛ به عبارت دیگر می‌توان گفت که با این‌که پس‌رسی باعث رفع کمون بذرهای ماریتیغال نگردید، اما حساسیت به جیبرلیک اسید را افزایش داد، به‌طوری که در بذرهای پس‌رس شده، حداکثر درصد و سرعت جوانه‌زنی با غلظت‌های پایین جیبرلیک اسید (500 پی‌پی‌ام)، مشاهده شد. همچنین پس‌رسی باعث افزایش دمای مطلوب و سقف جوانه‌زنی بذرهای این گیاه در مقایسه با بذرهای تازه گردید. به‌طوری که دمای مطلوب برای بذرهای تازه و پس‌رس شده به ترتیب 10 و 25 درجه سانتی‌گراد و دمای سقف به ترتیب 30 و 35 درجه سانتی‌گراد بود، اما از لحاظ دمای پایه اختلاف چندانی بین بذرهای تازه و پس‌رس شده مشاهده نشد؛ به عبارت دیگر می‌توان گفت که پس‌رسی باعث افزایش دامنه دمایی جوانه‌زنی بذرهای ماریتیغال تیمار شده با جیبرلیک اسید گردید. نتیجه‌گیری: به‌طورکلی نتایج این تحقیق نشان داد که بذرهای ماریتیغال دارای کمون فیزیولوژیک غیرعمیق می‌باشد که برای رفع آن می‌توان از جیبرلیک اسید استفاده کرد. پس‌رسی باعث رفع کمون بذرهای این گیاه نگردید؛ اما حساسیت بذرها به جیبرلیک اسید را افزایش داد. همچنین تیمار پس‌رسی باعث افزایش دامنه دمایی جوانه‌زنی بذرهای ماریتیغال تیمار شده با جیبرلیک اسید گردید.

Determination of seed dormancy of Silybum marianum L. Gaertn. seeds : Effects of afterripening and gibberellic acid treatments at different temperatures

Background and objectives: Medicinal plants are one of the important economic plants that are used raw or processed in traditional or modern industrial medicine. Nowadays, this increasing demand has caused the extraordinary and inappropriate harvesting of these plants, which is due to the destruction of the natural habitat of these plants and the presence of a number of them at risk of extinction and destruction. Therefore, in order to prevent the extraction of these plants in the natural habitats, it is necessary to cultivate and domesticate these plants. One of the primary problems in the domestication of medicinal plants is the presence of dormancy in the seeds of these plants. Milk thistlel is a medicinal herb from the Asteraceae family, whose seeds contain valuable medicinal compounds. Primary problems in the domestication of this plant are the presence of a dormancy in its seeds, which leads to the nonuniformity of germination and its emergence in the field. Hence, the first step in the domestication of wild plants is to identify the type of dormancy with the aim of choosing the most effective method to solve it. Therefore, the study was conducted with the aim of: 1) determining the type of dormancy; 2) studying the germination reaction of milk thistle seeds to different levels of gibberellic acid and after ripening under different temperature conditions. Materials and Methods: This research was carried out in two separate experiments on fresh and after ripe milk thistle seeds, with the aim of investigating the effects of various concentrations of gibberellic acid on dormancy removal and germination of this plant at different temperatures. In each experiment, the germination test was carried out at 5, 10, 15, 20, 25, 30 and 35 ° C temperatures on fresh and afterripe milk thistle seeds with different levels of gibberellic at five levels 0, 500, 1000, 1500 and 2000 ppm. In each experiment, traits such as percentage, rate and uniformity of germination, along with time to germination, were determined in different treatments. The response of these traits toafterripening, temperature and gibberellic acid was investigated. Results: The results showed that fresh and after ripe seeds of milk thistle could not germinate at any temperature, and using gibberellic acid, seeds could germinate at different temperatures. But the response of the fresh and after ripe seeds to gibberellic acid was different. In fresh seeds, percentage, rate, and uniformity of germination were less than the after ripe seeds. Also, the time to start germination in after ripe seeds was less than fresh seeds. In other words, it can be said that although the afterripening did not remove the seeds dormancy of milk thistle, but increased the susceptibility to gibberellic acid, so that the percentage after ripe seeds and germination rate at lower concentrations of gibberellic acid (500 ppm) was observed. It also after ripening increased the optimum temperature and seed germination ceiling of this plant compared to fresh seeds. The optimum temperature for fresh and after ripe seeds was 10 ° C and 25 ° C, respectively, and the temperature was 30 ° C and 35 ° C, respectively. However, there was no significant difference between the fresh and after ripe seeds at the base temperature In other words, it can be said that the after ripening increases the germination temperature of the milk thistle seeds with gibberellic acid.