اثر کود فسفاته در شرایط تنش شوری بر سرنوشت کادمیم در گیاه و خصوصیات کیفی توتون

سابقه و هدف: استفاده از کودهای فسفاته در زراعت توتون یک اقدام مهم جهت افزایش عملکرد گیاه به شمار می‌رود. از آنجا که کود سوپر فسفات تریپل حاوی مقدار کمی کادمیم است و فسفر موجود در کود و شوری آب و خاک بر تحرک وجذب این عنصر اثر گذار است، لذا تبیین دقیق مقدار جذب کادمیم توسط گیاه توتون در اثر کاربرد کود سوپر فسفات تریپل و شرایط مختلف تنش شوری آب آبیاری بر سرنوشت کادمیم جذب شده و دود استحصالی از آن از اهمیت بالایی برخوردار است. مقاومت توتون به شوری کلرید سدیم کمتر از 50 میلی مولار بود و شوری‌50 میلی مولار و بیشتر از آن سبب کاهش فتوسنتز و عملکرد گیاه توتون شد (48). مواد و روش‌ها: این تحقیق با هدف بررسی برهمکنش سه عامل کود سوپر فسفات تریپل، شوری آب آبیاری و آلودگی کادمیم خاک بر وضعیت کادمیم گیاه و خصوصیات کیفی توتون در سال 1395 به صورت گلخانه ای در شهرستان بردسکن انجام شد. شوری آب آبیاری در سه سطح صفر، 20 و 40 میلی مولار nacl، کود سوپر فسفات تریپل در دو سطح صفر و 1.5 گرم بر کیلوگرم خاک و آلودگی کادمیم اضافه شده به خاک، با دو سطح صفر و 12 میلی گرم بر کیلوگرم خاک به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. تجزیه داده‌ها توسط نرم افزار آماری sas و مقایسه میانگین‌ها با استفاده از آزمون توکی انجام شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که مصرف کود سوپر فسفات تریپل در خاک آلوده به کادمیم در شوری صفر، 20 و 40 میلی مولار، سبب افزایش غلظت کادمیم بخش هوایی گیاه توتون به ترتیب به مقدار 3.43، 4.94 و 4.33 برابر غلظت کادمیم ریشه شد و با افزایش شوری غلظت کادمیم در هر دو بخش ریشه و هوایی گیاه افزایش نشان داد. با افزایش شوری از صفر به 20 میلی مولار، غلظت کادمیم در دود توتون‌های رشد کرده در خاک آلوده به کادمیم نسبت به شوری صفر، 65 درصد افزایش نشان داد و با افزایش شوری از صفر به 40 میلی مولار، افزایش غلظت کادمیم در دود توتون به 83.2 درصد رسید. کاربرد کود سوپر فسفات تریپل در تمام سطوح شوری، اثر افزایشی بروزن خشک هوایی و ریشه، غلظت و مقدار کادمیم ریشه و بخش هوایی گیاه داشت. نتیجه گیری: در شوری 40 میلی مولار آب آبیاری استفاده از کود سوپر فسفات تریپل سبب بیشترین غلظت کادمیم اندام‌های هوایی گیاه توتون نسبت به شاهد شد و اثر توام دو عامل شوری و کود بیشتر از اثر هرکدام به صورت جداگانه بود. در هر سه سطح شوری آب آبیاری، فاکتور گیاه پالایی، فاکتور انتقال و فاکتور اندوختگی در حضور کود سوپر فسفات تریپل افزایش یافت. بیشترین مقدار فاکتور گیاه پالایی با مقدار 1.71 در تیمار فاقد آلودگی کادمیم حاوی کود فسفاته و در شوری 20میلی مولار آب آبیاری مشاهده شد. با افزایش سطوح شوری، فاکتور اندوختگی روند افزایشی نشان داد ولی فاکتور گیاه پالایی تا شوری 20 میلی مولار افزایش و پس از آن روند کاهشی نشان داد. با افزایش شوری آب آبیاری از صفر به 20 میلی مولار nacl، مقدار کادمیم بخش هوایی گیاهان رشد کرده در خاک آلوده به کادمیم، 33.7 درصد افزایش پیدا کرد ولی این مقدار افزایش برای شوری 40 میلی مولار برابر با 26.31 درصد بود. با افزایش شوری کلرید سدیم آب آبیاری تا 20 میلی مولار، مقدار کادمیم بخش هوایی گیاه توتون افزایش نشان داد. کاربرد کود سوپر فسفات تریپل در شوری‌های بالای آب آبیاری و خاک‌های آلوده به کادمیم، سبب جذب بیشتر کادمیم توسط گیاه توتون شد که در این شرایط آب و خاک، بایستی کود دهی محدود گردد.

Effect of Phosphate fertilizer in salinity stress conditions on Cadmium fate in the plant and qualitative characteristics of tobacco

Introduction: The use of phosphate fertilizers in tobacco cultivation is an important step in increasing yield. Since Triple Super Phosphate (TSP) fertilizer has a low amount of cadmium(Cd), phosphorus of fertilizer and salinity of irrigation and soil have interaction effect on the mobility and absorption of this element, therefore the exact determination of the absorbed Cd by the tobacco plant is crucial due to the use of TSP Fertilizer and different irrigation salinity stresses on the fate of absorbed Cd by tobacco and its smoke. Tobacco resistance to the salinity of sodium chloride was under 50 mM, and the salinity of 50 mM and more, reduced the photosynthesis and yield of the tobacco plant. Materials and Methods: This study was carried out to investigate the interaction of three factors of TSP, irrigation water salinity, and soil Cd contamination on the Cd in the plant and qualitative characteristics of tobacco in Bardaskan city, 2016 and in the greenhouse condition. Irrigation salinity was at 3 levels of 0, 20 and 40 mM of NaCl, TSP was at two levels of 0 and 1.5 g.kg1 and soil Cd contamination were at two levels of 0 and 12 mg. kg1 soil in a factorial arrangement in a completely randomized design experiment. Data were analyzed by SAS statistical software and Tukey test was used to compare the means. Results and discussion: The results of this study showed that the use of TSP in Cdcontaminated soils at 0, 20 and 40 mM salinity levels, increased shoot Cd concentration of the tobacco plant by 3.43, 4.94 and 33.3, 4 times of root Cd concentration and by increasing the salinity, the concentration of Cd in both root and aerial parts of the plant increased. With the increase in salinity from zero to 20 mM, the concentration of Cd in the smoke of cultivated tobacco in contaminated soil with Cd increased by 65% compared to zero salinity. Increasing salinity from zero to 40 mM, increasing the concentration of Cd in smoke Tobacco reached 83.2%. The application of TSP at all salinity levels showed an increase in the dry matter and root growth, concentration and amount of root and shoot Cd. Conclusion: In 40 mM irrigation water, TSP caused the highest shoot Cd concentration in tobacco plant compared to the control, and the combined effects of both salinity and TSP factors were more than each of them separately. In all three levels of irrigation salinity, RF, TF and EF increased in the presence of TSP. The highest RF amount was observed with 1.71% in Cdcontaminated soil without TSP and in salinity of 20 mM irrigation water. As the salinity levels increased, EF increased, but the RF increased to 20 mM, and then the decrease was observed. With increasing salinity of irrigation water from 0 to 20 mM NaCl, Cd content of plants grown in Cdcontaminated soils increased by 33.7%, but this increase for 40 mM was 26.31%. With increasing sodium chloride irrigation up to 20 mM, Cd content of the tobacco plant increased. The application of TSP in high salinity of irrigated water and Cdcontaminated soils caused more Cd absorption by tobacco plants, so in which soil and water conditions, fertilization should be restricted.