تاثیر سطوح مختلف شوری بر عملکرد و اجزاء عملکرد دو رقم گندم در دشت بیرجند

سابقه و هدف:برداشت بی‏ رویه آب از منابع زیرزمینی (طی دو دهه اخیر) پدیده اینتروژن (تداخل سفره آب شور در آب شیرین) در اکثر دشت‏های خراسان جنوبی را بدنبال داشته، بطوری که روز به روز به حجم آب‏های شور در دشت‎های این منطقه اضافه می‏شود که این امر سبب کاهش تولید شده است. هدف این تحقیق بررسی اثرات شوری بر عملکرد، اجزاء عملکرد و درصد پروتئین دو رقم گندم قدس و روشن، تعیین کارایی مصرف آب و نیز بررسی تاثیر تغییرات کیفی آب آبیاری بر شاخص اقتصادی کارایی مصرف آب و درآمد خالص، می‏باشد.آزمایش در قالب کرت‏های خرد شده بصورت فاکتوریل با دو رقم گندم (قدس و روشن)، بعنوان کرت‏های اصلی و سه سطح شوری آب آبیاری (s3 و s2 وs1 بترتیب معادل 1.4، 4.5 و ds/m^-1 9.6) بعنوان کرت‏های فرعی در سه تکرار و در دشت بیرجند، در سال زراعی 94-93 اجراء شد. رقم و افزایش تنش شوری، هر دو موجب کاهش عملکرد دانه، وزن هزار دانه، شاخص برداشت و عملکرد بیولوژیک بطور معنی‏داری شده و تنها افزایش تنش شوری بود که اثر افزایشی بر درصد پروتئین دانه دو رقم داشت. در گندم رقم روشن، عملکرد دانه 26 درصد و درصد پروتئین دانه 5 درصد بیش از گندم رقم قدس گردید. با افزایش تنش شوری در کلیه تیمارها، کاهش نسبی کارایی مصرف آب (wue) برای رقم قدس، بیش از رقم روشن بود. همچنین در بررسی اثرات شوری بر عملکرد دو رقم گندم، شاخص‎ تولید نهایی (mpecw) و قدرمطلق شاخص ارزش تولید نهایی (vmpecw) نیز نشان دادند که با افزایش شوری آب آبیاری، گندم رقم قدس در مقایسه با گندم رقم روشن، آسیب پذیرتر است.علاوه بر نتایج گفته شده مشاهده شد که در سطوح ، درآمد خالص گندم رقم روشن 1.4 برابر و در سطح شوری ، درآمد خالص برای این رقم 2 برابر گندم رقم قدس گردید. با توجه به عملکرد بیشتر و درصد پروتئین دانه 26 و 5 درصدی در گندم رقم روشن نسبت به گندم رقم قدس، این رقم (از نظر کمّی و کیفی)، برای کاشت در شرایط تنش شوری، در منطقه، مناسب‎تر به نظر می‎رسد. با افزایش تنش شوری مقدار کارایی مصرف آب در گندم رقم روشن بیشتر شد. نتایج بررسی کارایی مصرف آب، همچنین نشان می‎دهد که اولاً درصدهای کاهش محصول تحت شرایط شوری برای رقم قدس بیش از رقم روشن بوده و ثانیاً برای هر دو رقم، وجود تنش شوری در محیط به دلیل اثر هر سطح در کاهش انرژی آزاد آب، در جذب آن توسط گیاه اختلال زیادی ایجاد نموده که در نهایت عملکرد را بیشتر تحت تاثیر قرار می‌دهدهمچنین ارزیابی شاخص‎های اقتصادی، عملکرد و در‎آمد حاصله دو رقم گندم نشان داد که، رقم روشن در برابر شوری نسبت به رقم قدس مقاوم‌تر بوده و در سطوح شوری مختلف به میزان قابل توجهی درآمد خالص این رقم بیشتر است؛ لذا کشت گندم روشن با آب نامناسب منطقه مقرون به‎صرفه‌تر خواهد بود.

The effect of salinity on yield and yield components of two wheat cultivars in the plain of Birjand

Water shortage and qualitative decrease of water sources and soil in southern Khorasan province (in east of Iran) are the major causes of decreased production. Indiscriminate harvesting water from underground sources (the last two decades) phenomenon intrusion (interference saline aquifer in fresh water) in most of South Khorasan plains and the day after will be added to the volume of brackish water area.This decrease is produced.The aim of this study was to investigate the effects of salinity on yield, yield components and protein content of two cultivars of Ghods and Roshan, determines the efficiency of water use and the effect of changes in water quality irrigation water is use efficiency on economic indicators and net income. Factorial experiment split into two cultivars (Ghods and Bright), as main plots and three levels of salinity (S_1, S_2, S_3 and, respectively, 4.1, 5.4 and 9.6 dS⁄m ) as the sub plots with three replications at the Agricultural Research Station and the University of Birjand in the crop year 20132014 was carried out.The results of water use efficiency, indicating that the first product under the terms of the percentages of reduction of salinity in Ghods cultivar was more than clear Increased salinity and cultivars, both to reduce seed yield, seed weight, harvest index and biological yield significantly, only increasing salinity, by increasing the protein content of two cultivars and in the light, yield 26% and protein content was 5% higher than Ghods. Salinity decreased relative water use efficiency (WUE), but the value of all treatments, for Roshan, Ghods was over. The effects of salinity on yield indices of two wheat cultivars (VMP_(EC_W )) and (MP_(EC_W )) showed that the levels (S_1, S_2, net income 4.1 times more wheat and salinity levels S_3, Ghods wheat was 2 times. The economic indicators Water consumption also decreased with increasing salinity levels in two varieties. Due to the increasing yield and protein content higher than 26 and 5 per cent on Ghods, the figure (in terms of quantity and quality), for planting in saline condition in the region, seems more appropriate. Increasing salinity levels relative reduction in water use efficiency for both the cause and amount of the figure was more clearly. The evaluation of economic indicators, performance and revenue showed two wheat varieties that are resistant to salinity and Roshan in different salinity levels significantly higher than the net income figure, so wheat cultivation area with inadequate water cost It was more costeffective.