تاثیر کاربرد سطوح ورمیکمپوست و نیتروژن بر برخی صفات آگرومورفولوژیکی، رنگدانه‌های فتوسنتزی و محتوای اسانس گیاه دارویی زوفا (hyssopus officinalis l.)

سابقه و هدف: زوفا گیاهی است چند ساله متعلق به خانواده نعناعیان که دارای گل‌های آبی رنگ بوده و ارتفاع آن تا 60 سانتی‌متر هم می‌رسد. اسانس زوفا در صنایع آرایشی، بهداشتی و غذایی کاربرد‌های فراوانی دارد. عصاره آبی استخراج شده از اندام هوایی این گیاه دارای خاصیت آنتی اکسیدانی و آنتی میکروبی بوده و همچنین فعالیت ضد ویروسی بالایی در برابر بیماری ایدز دارد. مصرف مقادیر زیاد نهاده‌های شیمیایی در سیستم‌های کشاورزی فشرده باعث افزایش عملکرد در گیاهان می‌شود ولی از پیامد‌های نامطلوب آن آلودگی منابع آب‌های زیز زمینی، کاهش کیفیت محصولات کشاورزی و تخریب اکوسیستمها می‌باشد. کاربرد کود‌های آلی نظیر ورمی‌کمپوست علاوه بر کاهش مصرف کود‌های شیمیایی با تامین عناصر غذایی مورد نیاز گیاه شرایط فیزیکی و میکروبی خاک را بهبود می‌دهد. با توجه به اهمیت گیاه دارویی زوفا در صنایع مختلف در این تحقیق تاثیر کاربرد ورمی‌کمپوست و کود نیتروژن بر خصوصیات کمی و کیفی این گیاه دارویی مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش‌ها: به منظور مطالعه تاثیر ورمی‌کمپوست بر صفات کمی و کیفی گیاه زوفا آزمایشی مزرعه‌ای در سال 1394 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه پیام نور مرند در سه تکرار انجام گردید. تیمار‌ها شامل (0، 5، 10، 15 تن در هکتار ورمی‌کمپوست و 75 کیلو‌گرم در هکتار نیتروژن) بودند. در این مطالعه ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد شاخههای جانبی،عملکرد ماده خشک، درصد اسانس، عملکرد اسانس، میزان کلروفیل ( a، b، و کل)، فلاونوئید و آنتوسیانین کل مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته‌ها: نتایج نشان داد محتوی اسانس از 0.48 تا 0.62 درصد در سرشاخه‌های گلدار گیاه زوفا متغیر بود. بیشترین ارتفاع گیاه، قطر ساقه، تعداد شاخه‌های جانبی و گل‌دهنده و وزن خشک کل بواسطه کاربرد ورمی‌کمپوست در مرحله گل دهی کامل در بالاترین سطح بدست آمد. بیشترین مقدار مصرف ورمی‌کمپوست (15 تن در هکتار) تاثیر معنی‌داری بر میزان کلروفیل، ، فلاونوئید و آنتوسیانین کل داشت. ورمی‌کمپوست بر اغلب صفات مورد مطالعه تاثیر مثبتی داشت و تجمع اسانس را در گیاه به طور معنی‌داری افزایش در سطح احتمال یک درصد داد. با افزایش مقادیر ورمی‌کمپوست میزان اسانس افزایش یافت و کاربرد 15 تن در هکتار ورمی‌کمپوست بیشترین عملکرد اسانس (2.46 ‌گرم در متر مربع) را تولید کرد کرد. نتیجه‌گیری: کاربرد ورمی‌کمپوست با کاهش اثرات مضر نهاده‌های شیمایی صفات مورد اندازه گیری را بهبود داد. در کل کاربرد 15 تن در هکتار ورمی‌کمپوست در مقایسه با سایر سطوح تیماری تاثیر مطلوبی بر محتوای اسانس، رنگدانه‌های فتوسنتزی و صفات آگرومورفولوژیکی گیاه زوفا داشت.

The effect of application of Vermicompost levels and Nitrogen on some of Agromorphological traits, Photosynthetic Pigments and Essential oil content of Hyssop (Hyssopus oficinalis L.)

Background and objectives: Hyssop is herbaceous perennial plants belong to Lamiaceae family that it has small blue flowers borne on the upper part of the branches with up to 60 cm tall. The essential oils of hyssop are widely used in cosmetics, sanitary and food industries. Distilled aqueous extract of aerial part of the plant has antioxidant and antimicrobial activities also it has high antivirus activity against AIDS. The indiscriminate use of chemical fertilizers in intensive agriculture has increased crop performance, but the undesirable results of this action is the pollution of water resources, reducing the quality of agricultural products and destroying ecosystems. Application of organic fertilizers such as vermicompost, beside of reducing the use of chemical fertilizers, improves the physical and microbial conditions of soil by supplying the nutrients required of plant. In this research considering the importance of hyssop in different industries, the effect of vermicompost and nitrogen fertilizer were studied on quantitative and qualitative traits of Hyssop. Materials and methods: In order to study the effect of vermicompost on some traits of hyssop, a field experiment was carried out based on a randomized complete block design with three replicates during 2015/2016. Treatments consisted of 0, 5, 10, 15 ton ha1 vermicompost and 75 kg N ha1. In this study plant height, stem diameter, number of lateral branches, total dry weight, essential oil content, chlorophyll a, chlorophyll b, total chlorophyll, total anthocyanins and total flavonoids were measured . Results: The results indicated that percentage of essential oil varied from 0.48 to 0.62 in flowering branches of Hyssop plant. The greatest plant high, stem diameter, number of lateral and flowering branches as well as total dry weight was gained by application of vermicompost in high level at full flowering stage. The greatest amount of vermicompost (15 ton ha1) had significantly affected on chlorophyll, carotenoid, total flavonoids and anthocyanins. Vermicompost levels had a promoting influence on most of growth traits and it increased significantly on essential oil accumulation at 1% of probability level. With enhancing levels of vermicompost the essential oil content was increased and use of 15 ton ha1 vermicompost produced the maximum (2.46 g m2) essential oil yield. Conclusion: In this study application of vermicompost with decreased harmful chemical inputs improved the most measured traits. Overall, utilization of 15 ton ha1 compared to other levels of treatments had suitable effect on content of essential oil, photosynthetic pigments and agromorphological characteristics in Hyssop.