بررسی خصوصیات رشدی و فیزیولوژیکی گندم و جو در سیتم‌ کشت راهرویی در منطقه سامان

سابقه و هدف: رشد گیاه در بر گیرنده مجموعه‌ای از فرآیندهای بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی است که این فرآیندها با یکدیگر اثرات متقابل برقرار و تحت تاثیر عوامل محیطی مختلف از جمله نور قرار می‌گیرند. شناخت و بررسی شاخص‌های رشد، در تجزبه و تحلیل عوامل موثر بر تجمع ماده خشک از اهمیت زیادی برخوردار است. از آنجاکه در سیستم‌های مختلف زراعی از جمله کشت راهرویی بیش از یک گونه در کنار هم رشد و نمو می‌کنند، بنابراین بررسی رفتارگیاهان می‌تواند از نظر زراعی بسیار مهم و ضروری باشد. لذا هدف از این تحقیق بررسی ادغام درخت و گیاهان زراعی در سیستم‌ راهرویی به منظور حفظ و یا افزایش ماده خشک گیاه، تحت بهره وری بهتر از منابع است. ترویج این شیوه‌های چند کشتی می‌تواند سبب پایداری اکوسیستم‌های کشاورزی شود. مواد و روش: به منظور بررسی آنالیز رشد و صفات فیزیولوژیکی گندم و جو در سیستم‌های مختلف کشت آزمایشی در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 4 تکرار در سال زراعی 1394-1393 در منطقه سامان اجرا گردید. تیمارها شامل: 4 سیستم مختلف کشت (کشت راهرویی گندم – بادام، کشت راهرویی جو بادام ، تک کشتی گندم و تک کشتی جو) بود. شاخص سطح برگ، میزان ماده خشک تولیدی، میزان کلرفیل ( aوb و کلروفیل کل)، میزان پرولین، درصد پروتئین دانه و شاخص‌های رشدی اندازهگیری شدند. یافته‌ها: نتایج نشان داد بیشترین میزان پرولین، جذب نور، سرعت رشد محصول، سرعت جذب خالص و سرعت رشد نسبی در سیستم کشت راهرویی جو – بادام بدست آمد. بالاترین میزان ماده خشک تولیدی در واحد سطح (1424 گرم در متر مربع) مربوط به کشت راهرویی جو درخت بادام بود، درحالیکه برای کشت متناظر گندم برابر با 934 گرم در متر مربع بدست آمد که با تک کشتی تفاوت معنی داری نداشت. کمترین میزان هم برای تک کشتی جو برابر با 700 گرم در متر مربع بود. به نظر می‌رسد جو کمتر تحت تاثیر سایه اندازی درخت و رقابت مواد مغذی در این سیستم کشت قرار می‌گیرد و میزان ماده خشک بالاتری نسبت به تک کشتی و نیز کشت راهرویی گندم را سبب می شود. بیشترین جذب نور نیز در این سیستم کشت بدست آمد. نتیجه‌گیری:. کشت راهرویی در استان چهارمحال و بختیاری مخصوصاً در شهرستان سامان به عنوان یک روش موثر برای افزایش بهره‌وری و بازده اقتصادی باغات و گیاهانی مثل جو مهم است. بنابراین می تواند در جهت ترویج توسعه پایدار از منابع طبیعی و بهره‌برداری از فضا در واحد زمان به کار گرفته شود. از بین غلات مرسوم منطقه جو گزینه بهتری برای کشت زیر درختان بادام است و بیشترین ماده خشک تولیدی در واحد سطح مربوط به کشت راهرویی آن با درخت بادام بود. کاشت گندم در این سیستم کشت نیز اگرچه میزان تجمع ماده خشک تولیدی را تغییر نداد، اما اضافه شدن آن در باغ گامی در جهت بهره وری و جلوگیری از هدر رفت منابع است. گیاه جو از این شرایط بهره بیشتری برده و گزینه مناسب تری برای زیراشکوب درختان بادام است.