تاثیر چند عامل زراعی بر دوره بحرانی کنترل علف های هرز سویا

سابقه‌‌ و هدف. دوره‌ی بحرانی کنترل علف‌های ‌هرز بعنوان مقطعی از چرخه زندگی گیاه زراعی تعریف می‌شود که تداخل علف‌های‌ هرز در آن منجر به بیش‌ترین کاهش عملکرد می‌گردد. از عوامل موثر بر این دوره می‌توان به تاریخ، رقم‌ مورد کاشت و تراکم گیاهی‌اشاره کرد. تاریخ کاشت گیاه زراعی بر تداخل با علف‌های ‌هرز تاثیر‌گذار‌است. ارقام سویا از نظر قدرت رقابت با یکدیگر متفاوتند که ممکن است مربوط به ویژگی‌های ر‌قابتی‌ ‌و یا آللوپاتی ‌آنها باشد. تراکم گیاه زراعی نیز روی جمعیت علف‌های‌ ‌هرز خاصیت بازدارندگی ‌دارد. در مورد تاثیر این سه عامل تاکنون در منطقه کار پژوهشی انجام نشده است. مواد‌ و روش‌ها. این مطالعه در دو آزمایش جداگانه در سال 1392 در مزرعه‌ای واقع در شرکت زراعی دشت ناز ساری انجام شد. آزمایش اول به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تیمار‌های آزمایش شامل تاریخ کاشت در دو سطح(16 خرداد و4 تیر ماه) به عنوان عامل اصلی و رقم(شامل ارقام 033 و آجیلی) و عامل وجین(با 12 تیمار زمان وجین) بصورت فاکتوریل به عنوان عامل فرعی بودند. آزمایش دوم با آرایش اسپلیت پلات با دو عامل و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 24 تیمار و سه تکرار به اجرا درآمد. عامل اول تراکم کاشت سویا در دو سطح(31 و 42 بوته در متر مربع) وعامل دوم شامل انواع مدیریت‌های زمانی کنترل و رقابت علف هرز(12 سطح) بود. تیمار‌ها بر اساس مراحل نموی سویا در دو گروه در هر دو آزمایش قرار گرفتند. تیمار‌های عامل وجین به دو دسته تداخل علف‌های هرز تا مراحل صفر(سبز شدن)،5,3,1 برگی وگلدهی و تیمار‌های کنترل علف‌های‌هرز تا مراحل یاد شده تقسیم شد. با در نظر گرفتن تیمار تداخل علف‌های‌ هرز تا مرحله صفر به عنوان شاهد بدون علف‌هرز، این دو دسته از تیمار به ترتیب با توابع لجستیک وگامپرتز برازش ‌داده شد و دوره بحرانی علف‌های ‌هرز برای سه عامل تاریخ کاشت، رقم و تراکم تعیین گردید. یافته‌ها. با احتساب 5 درصد کاهش عملکرد قابل قبول، شروع دوره بحرانی کنترل علف‌های هرز برای کاشت زود و دیر سویا به ترتیب 29 و 359 درجه روز، و پایان دوره در 1678 و 1258 درجه روز پس از کاشت برآورد گردید. فرصت زودتر مساعد اعم از آبیاری و کود‌هی در کاشت زود، به علف‌های هرز مهلت بیش‌تری برای جوانه‌زنی و رقابت با سویا داده و منجر به طولانی‌تر شدن این دوره‌ گردید. متوسط تراکم علف‌های‌هرز در طول آزمایش اول 77 بوته در متر مربع و علف‌های‌ هرز غالب، گاو پنبه، تاج ریزی وتاج خروس بودند. شروع دوره بحرانی برای هر دو رقم یکسان، ولی مدت دوره برای رقم آجیلی طولانی‌تر بود. رقم 033 به علت سرعت رشد بیش‌تر و قابلیت بستن زودتر کانوپی گیاهی‌، دوره ‌‌بحرانی‌ کنترل‌‌ علف‌های‌ هرز کوتاه‌تری داشت. با افزایش تراکم سویا محدوده‌ای برای‌دوره بحرانی کنترل‌علف‌های ‌هرز برآورد نگردید. این موضوع از طریق کاهش تراکم علف‌های ‌هرز بخصوص تاج خروس که بذور آن جهت جوانه‌زنی به نور محتاج است توجیه شد. نتیجه‌گیری. اختلاف در دوره بحرانی به علت تاریخ کاشت ضرورت توجه بیش‌تر به تاثیر فاکتور‌های محیطی موثر بر رقابت را در شرایط محدودیت منابع روشن نمود. تاریخ کاشت زود نیاز به کنترل شدیدتر علف‌های‌ هرز را می‌طلبد. در این مطالعه مشخص شد کاشت دیرتر سویا با تراکم بیش‌تر و استفاده از رقم 033 ضمن کاهش استفاده از علف کش، ریسک آسیب به محصول در سال بعد را کم می‌کند.

Influence some agronomical factors on the Critical Period of Weed Control in Soybean

Background and objectives. The critical period of weed control (CPWC) refers to a part of crop growing season in which weeds should be removed in order to prevent maximum crop loss due to weed competition. Major factors which can influence the CPWC are planting date, cultivar and crop density. Planting date is impressive on the weedcrop interference. Soybean cultivars are different from the viewpoint of competition with each other. This subject maybe related to competitive or allopathic characteristics. Crop plant density also has an inhibitory effect on the weed density. About these factors have not done any study. Material and Methods. This research was done in two separates experiment in a field that located in Sari Dashte Naz agronomical company. The first experiment done in split plot factorial and RCB design with three replications in 2013. Treatments were planting date in two levels (5 June and 24 June) as main factor and cultivar in two levels (033 and Agili) and weeding (with 12 weeding time) in factorial interactions as sub factor. Second experiment with split plot form, two factors in RCB format and three replications operated. First factor was planting density in two levels (31 and 42 p m2) and second factor was different management (removal and weedy treatments). Treatments were placed in two groups based on soybean growth stages in both study. In the first set, the crop was kept weedfree until the growth stages of emergence, 1trifoliate, 3trifoliate, 5trifoliate and flowering. The beginning and end of the CPWC based on 5% loss of the marketable seed loss, was determined by fitting Logistic and Gompertz equations to the relative yield data representing increasing duration of weed interference and weedfree period for three factors. Results. According to 5% acceptable yield loss beginning of CPWC for early and late planting date estimated 29 and 359 Degree Day After Planting(DDAP) and ending of CPWC were 1678 and 1258 DDAP. Appropriate sooner opportunity such as irrigation and fertilization in early planting , gave more time to weeds in order to germination and competition with soybean and resulted in become longer CPWC. Mean weed density was 77 p m2 and dominant species were Velvetleaf, Black nightshade and Redroot Pigweed. The beginning of CPWC was uniform for both cultivars but duration CPWC was longer in Agili. 033 had more growth rate and could close sooner canopy. For these reasons its CPWC was shorter. With increasing crop density there was not any CPWC. This finding was described through weed density reduction especially redroot pigweed which required to light for germinating. Conclusion. Differences in CPWC due to planting date documented in this study highlight the need for a greater understanding of environmental factors affecting competition for limited resources. A practical implication is that EARLY soybean requires more intensive weed management than LATE soybean, at least in the northeast Iran. On the whole late planting with more density and using 033 cultivar, not only can reduce herbicide dose but also deduct risk injury to the next crop in rotation.