بررسی ارتباط صفات موثر بر ساقه روی و عملکرد ریشه در لاین های چغندرقند در کشت پاییزه

سابقه و هدف: با توجه به گرم شدن تدریجی کره زمین، در آینده پیش بینی می‌شود که کشت پاییزه چغندره جایگزین کشت بهاره شود اما کشت پاییزه چغندرقند در بسیاری از مناطق با خطر ساقه‌روی و گل‌دهی مواجه می‌باشد. اصلاح ارقام مقاوم به ساقه روی(بولتینگ) برای کشت پاییزه چغندرقند یکی از اهداف مهم به‌نژادگران است. وجود بیش از حد ساقه‌های گل‌دهنده موجب پایین آمدن درصد قند، عملکرد ریشه و خلوص شربت خام می‌شود. مواد و روش‌ها: به منظور تعیین مهمترین صفات موثر بر ساقه‌روی و عملکرد ریشه در ژنوتیپ‌های چغندرقند (درصد ساقه روی، درصد ساکارز، درصد نشت، درصد سبز شدن، وضعیت رشد، یکنواختی رشد، درصد تحمل به سرما، مساحت برگ، سطح ویژه برگ، ارتفاع ساقه گل دهنده، وزن کل ریشه، درصد وزن خشک، طول ریشه، قطر ریشه)، تعداد 47 لاین اصلاحی نیمه‌خواهری و 3 ژنوتیپ شاهد در طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی طرق مشهد، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی در سال زراعی 93-92 مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر ژنوتیپ بر درصدساقه روی، درصد قند، وضعیت رشد، درصد تحمل به سرما، مساحت برگ، ارتفاع ساقه‌گل‌دهنده، وزن کل ریشه، طول و قطر ریشه در سطح 1 درصد معنی‌دار بود. نتایج همبستگی نشان داد که بالاترین همبستگی مثبت بین وزن کل ریشه و قطر ریشه (0/784) و بالاترین همبستگی منفی بین درصد ساقه روی و مساحت برگ (0/537) وجود دارد. در تجزیه رگرسیون گام به گام مشخص شد که چهار صفت قطر ریشه، درصد مقاومت به سرما، وضعیت رشد و ارتفاع ساقه گل‌دهنده به طور معنی‌داری تغییرات عملکرد ریشه را توجیه می‌کنند. همچنین صفات مهم تعیین کننده ساقه‌روی، ارتفاع ساقه گل‌دهنده و مساحت برگ بودند که مساحت برگ اثر منفی بر ساقه‌روی داشت و صفات تعیین کننده درصد ساکارز، وزن خشک ریشه، ارتفاع ساقهگلدهنده و وزن کل ریشه بودند که ارتفاع ساقه گل‌دهنده اثر منفی بر درصد ساکارز داشت. در تجزیه به عامل‌ها به روش مولفه‌های اصلی، کل صفات مورد مطالعه را به چهار عامل، عملکرد ریشه، ساقه‌روی، خصوصیات قندی و جوانه‌زنی تقسیم نمود که 70/88 درصد از تغییرات کل واریانس داده‌ها را توجیه می‌نماید. نتیجه گیری: اصلاح ارقام مقاوم به بولتینگ برای کشت پاییزه چغندرقند یکی ازاهداف مهم به نژادگران است. در کل با توجه به نتایج و ماهیت صفات می توان در تحقیقات آینده برای مقاومت به بولتینگ صفات جوانه زنی، بولتینگ، عملکرد کل و ساکارز برای بهتر شدن مطالعات بعدی بیشتر مورد توجه قرار داد. همچنین از صفات فیزیولوژیکی مقاومت به سرما نیز بهره برد.

Assessment of Relationship Between Effective Traits on Bolting and Root Yield of Sugar Beet lines for Autumn Sowing

Abstract Background and objectives: Due to the gradual warming of the planet, the future is expected to replace the cultivation of sugar beet seed crop is winter but autumn sowing sugar beet in many areas with the risk of bolting and flowering is facing. Modified sugar beet varieties resistant to bolting for fall planting is one of the main goals of such initiatives. Flowering stems incurs excessive sugar content, root yield and purity of the raw syrup. Materials and methods: For study on relationship among bolting, yield performance and morphophysiological traits ((% Bolting, % Sucrose; % Electrolic likage; % Green; Growth Status; Growth Uniformity; % Cold Tolerance; Growth Uniformity; Leaf Area; Specific Leaf area; Bolting Height; Root Yield; %:Dray Weight; Root Length; Root Diameter)) in winter sugar beet genotypes, 47 Halfsib breeding lines with 3 checks, were evaluated in block design in Torogh,Mashhad, Khorasan Razavi, Agricultural Research Center and Natural Resource in 20132014. Results: Result of variance Analysis showed that the effect of genotype on bolting percentage, sugar content, state of growth, cold tolerance percentage, leaf area, height of bolting stem, weight of root, length and root diameter were significant at1% level. The results of correlation showed that the highest positive correlation between root yield and root diameter (0.784) and the highest negative correlation between bolting percentage and leaf area (0.537). Stepwise regression analysis revealed that root diameter, cold tolerance percentage, state of growth and height of bolting stem significantly justify changes of root performance. height of bolting stem and leaf area were the most important traits that affecting on bolting and among them leaf area had negative effect on bolting .Also the height of bolting stem had negative effect on sugar content among all traits such as weight of dry root, the height of bolting stem and weight of root that influence sugar content. Factor analysis with principal component method showed all the characteristics split to 4 factors, Root performance, bolting, sugar specification and germination that justify 70.88% changes of the total variance. Conclusion: Cultivars resistant to bolting for autumn sowing sugar beet breeders is an important goal for us. In general, the results and the nature of the triats can be used in future research results for resistance to bolting Germination, bolting, yield and sucrose for a better future studies further considered. Also, the physiological characteristics of cold tolerance can be used. KeyWord: Sugar Beet, Bolting, Factor Analysis, Stepwise Regression, Correlation.