ترازگری آمادگی فناوری - بازار نرم افزارهای منتخب مبتنی بر گوشی ‌های هوشمند در حوزه ترویج و آموزش کشاورزی

ضرورت دستیابی به امنیت غذایی، الگوهای پایدار کشاورزی و توسعه کشاورزی هوشمند، موجب تقویت مطالعات فناوری با نگاهی جامعه ‌شناختی شده است. پیوند عمیق میان راهبردهای توسعه کشاورزی و دگرگونی ‌های فناورانه نشان می‌دهد که برای پشتیبانی از نوآوری و کارآفرینی، به ابزارها و روش‌ شناسی‌های نوین ارزیابی فناوری نیاز است. از این رو، این پژوهش کیفی با هدف ارایه‌ی چارچوب نوآورانه برای ارزیابی نرم‌افزارهای مبتنی بر گوشی‌های هوشمند در ترویج و آموزش کشاورزی بر پایه توازن‌سنجی سطح آمادگی فناوری و بازار انجام شد. ابزار تحقیق، پرسشنامه‌ای برگرفته از ماتریس نه گانه‌ی سطح آمادگی فناوری و سطح آمادگی بازار بود که روایی شکلی و محتوایی آن توسط خبرگان دانشگاه در رشته ترویج و آموزش کشاورزی و متخصصان موضوعی مسلط بر ارزیابی فناوری تایید شد. همچنین پایایی ابزار نیز با محاسبه‌ی ضریب بازیابی گاتمن (cr≥0.80) در حد مطلوب برآورد شد. با استفاده از ماتریس trl-mrl عملکرد 16 نرم‌افزار داخلی ترویج و آموزش کشاورزی با استفاده از نظرسنجی 15 تن از خبرگان مورد ارزیابی قرار گرفت. بر پایه یافته‌ها، نرم افزارها در چهار گروه اصلی؛ رسانه دانش و ارتباطات کشاورزی؛ آموزش، مشاوره و ارایه نهاده‌های کشاورزی؛ هوشمندسازی و پایش مزرعه؛ و هوش مصنوعی در شناسایی گیاهان، آفات و بیماری‌ها قرار گرفتند. این طبقه‌بندی یک نمای کلی از وضعیت فعلی و قابلیت توسعه نرم‌افزارهای ترویج و آمورش کشاورزی را ارایه می‌دهد. همچنین یافته‌ها نشان دادند که بیشتر این نرم‌افزارها در مرحله آمادگی بازار هستند، که نشان‌دهنده قابلیت آن‌ها برای پذیرش و نفوذ گسترده در جامعه است. ماتریس تطبیقی ارایه شده با رویکرد ساختارمند در زمینه مدیریت فناوری، می‌تواند به عنوان اهرمی در جهت اجرای راه‌حل‌های نوآورانه در برابر چالش‌ های در حال تحول بخش کشاورزی عمل نماید.

alignment of the trl-mrl for selected smartphone-based applications in agricultural extension and education

the imperative to achieve food security, sustainable agricultural practices, and smart farming development has reinforced technology studies with a sociological perspective. the deep interconnection between agricultural development strategies and technological transformations highlights the need for novel tools and methodologies to assess technology in support of innovation and entrepreneurship. accordingly, this qualitative study aimed to develop an innovative framework for evaluating smartphone-based applications in agricultural extension and education, based on balancing technology readiness level (trl) and market readiness level (mrl). the research instrument was a questionnaire derived from the nine-cell trl-mrl matrix, the face and content validity of which was confirmed by university experts in agricultural extension and education, as well as subject-matter specialists proficient in technology assessment. additionally, the reliability of the tool was estimated to be satisfactory, with a guttman’s reproducibility coefficient (cr ≥ 0.80). using the trl-mrl matrix, the performance of 16 domestic agricultural extension and education applications was evaluated through a survey of 15 experts. based on the findings, the applications were classified into four main categories: (1) agricultural knowledge and communication media, (2) education, consulting, and agricultural input provision, (3) farm smartification and monitoring, and (4) artificial intelligence in plant, pest, and disease identification. this classification provides an overview of the current status and developmental potential of agricultural extension and education applications. furthermore, the findings revealed that most of these applications are at the market readiness stage, indicating their potential for widespread adoption and societal penetration. the proposed comparative matrix, with its structured approach to technology management, can serve as a lever for implementing innovative solutions to the evolving challenges of the agricultural sector.