بررسی نقش آموزش اثربخش بر مدیریت منابع آب از دیدگاه کشاورزان بیرجند در شرایط کم‌آبی

یکی از مهم‌ترین عواملی که نقش اساسی را در انتشار و ترویج نوآوری‌ها و ایده ‌های جدید در صنعت کشاورزی بر عهده دارد، آموزش کشاورزان درزمینه ی مدیریت صحیح منابع آب در شرایط خشک‌سالی است. لذا در این پژوهش به بررسی نقش آموزش اثربخش بر مدیریت منابع آب از دیدگاه کشاورزان در شرایط کم‌آبی در دشت بیرجند واقع در استان خراسان جنوبی پرداخته شد. روش تحقیق از نوع علی - ارتباطی بود. جامعه آماری تحقیق 195 نفر از کشاورزان آبی‌کار دشت بیرجند استان خراسان جنوبی است. حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان، حدود 125 نفر تعیین شد و به شیوه نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند. پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برابر 0.857 به دست آمد که نشان‌دهنده پایایی مناسب ایزار پژوهش داشت. روایی شکلی و محتوای پرسشنامه نیز توسط گروهی از اعضای هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی بیرجند و سازمان جهاد کشاورزی تائید شد. این پژوهش باهدف اولویت بندی معیارها (6 عدد) و زیرمعیارهای (40 عدد) اثرگذار با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (ahp) و تحلیل شبکه (anp) انجام شد. به منظور تجزیه‌وتحلیل داده‌های گرد‌آوری ‌شده از نرم افزارهای super decisions، spssو expert choice استفاده شد. نتایج نشان داد، کشاورزانی که در دوره‌های آموزشی ترویجی درزمینه ی مدیریت آب کشاورزی شرکت داشته‌اند، به‌مراتب گرایش و آمادگی، درک، آگاهی، تعهد و باور بالاتری درزمینه ی مدیریت آب کشاورزی و استفاده از نوآوری‌های جدید داشتند. نتایج به دست آمده از این تحقیق را می توان به عنوان شاخصی برای اتخاذ تصمیم گیری های مدیریتی در راستای افزایش مشارکت کشاورزان در مدیریت بهینه منابع منطقه مورد استفاده قرار داد.

investigating the role of effective education on water resources management from the perspective offarmers in water scarcity (case study: birjand plain)

one of the most important factors affecting the diffusion of innovations and new ideas in the agricultural industry is training farmers in the field of correct management of water resources in drought conditions. therefore, the role of effective training on water resources management from viewpoint of farmers in water deficit condition in birjand plain, south khorasan province was investigated. the research method was causal – correlation. the population of the study consisted of farmers in birjand plain south khorasan province. the sample size was determined by using morgan table and was selected by random sampling method. the reliability of the questionnaire was calculated using cronbach ’s alpha coefficient equal to 0.92 which indicates the reliability of the questionnaire. form and content validity of questionnaire was confirmed by a panel of faculty members of agricultural sciences and natural resources of birjand and agricultural jihad organization .this research aimed to prioritize the criteria( sub criteria) and sub – criteria) sub – criteria (using analytic hierarchy process) ahp) and network analysis (anp ). in order to analyze collected data, super decisions software, spss and expert choice software were used. the results showed that farmers who participated in agricultural water management in the field of agricultural water management, had significantly greater willingness, understanding, knowledge, commitment and belief in the field of agricultural water management and using new innovations. the results of this research can be used as an index to make management decisions to increase the participation of farmers in optimal management of resources.