تاثیر کشتزارهای نمونه و الگو در بهینه‌سازی کاربرد نهاده‌های کشاورزی و افزایش عملکرد محصولات غالب در استان همدان

یکی از فعالیت‌های ترویجی به منظور بالا بودن دانش علمی و توانمندسازی کشاورزان، اجرای برنامه‌های کشتزارهای نمونه (به عنوان پایگاه الگوی ترویجی) با هدف افزایش کمّی و کیفی و تولید پایدار محصولات کشاورزی است. این پژوهش به منظور مقایسه میزان کاربرد نهاده‌ها در پنج محصول زراعی گندم آبی، گندم دیم، کلزا، چغندرقند و سیب‌زمینی توسط کشاورزان در دو زمان پیش و پس از اجرای پایگاه الگوی ترویجی در فاصله سال‌های 97‌1396 در استان همدان انجام شد. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی، از لحاظ نحوه‌ی گردآوری داده‌ها میدانی، از نظر امکان و توان کنترل متغیرها شبه‌آزمایشی و از نظر آماری، علّی مقایسه‌ای است. جامعه آماری 78 پایگاه الگوی ترویجی در استان همدان بود. برای انتخاب نمونه‌ها در ابتدا از موقعیت‌های مختلف جغرافیایی استان، پنج شهرستان کبودرآهنگ (شمال)، همدان (مرکز)، نهاوند (جنوب)، فامنین (شرق) و اسدآباد (غرب) انتخاب شدند. شمار پایگاه‌های الگوی ترویجی در این شهرستان‌ها 43 مورد بود. با استفاده از جدول نمونه‌گیری کرجسی و مورگان، 36 پایگاه الگوی ترویجی به عنوان نمونه و واحد تحلیل انتخاب شدند. در ادامه، 142 تن از کشاورزان اصلی و تابعی (پیرو) عضو این پایگاه‌ها با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج به دست آمده از آزمون‌ t نشان داد که میزان کاربرد نهاده‌ها، به‌جز نیروی کار انسانی، پس از اجرای این مدل ترویجی کاهش پیدا کرده و تفاوت بین کاربرد نهاده‌ها در دو زمان پیش و پس از اجرای الگوی ترویجی معنی‌دار می‌باشد. افزون بر این، درآمد و عملکرد در واحد سطح کشاورزان پس از اجرای الگوی ترویجی افزایش پیدا کرده است.

the impact of agricultural extension site approach on optimizing agricultural input consumption and increasing the yield of dominant products in hamedan province, iran

implementation of extension sites approach is one of the activities for empowering the farmers. the aims of extension site approach were increasing in quality and quantity and sustainable production of agricultural products. the purpose of this study was to compare consumption of inputs in five crops of irrigated wheat, rain fed wheat, rapeseed, sugar beet and potato before and after implementation of extension sites approach in hamedan province in 2018 2019. this research is applied in term of purpose, is survey in term of collecting data, is quasi experimental in term of controlling variables and is ex post facto research in term of analyzing the data. the statistical population included 78 extension sites approach in hamedan province. for selecting the sample, first of all five cities of kabudar ahang (north), hamedan (center), nahavand (south), famenin (east), and asadabad (west) selected from different geographical situation. the number of extension sites approach were 43 in these cities. using krejcie and morgan’s sampling table, 36 sites selected as sample and unit of analysis (n=36). following that 142 main and functional farmers were selected and studied using random sampling method. the results of t test showed that the consumption of inputs decreased after the implementation of extension sites approach and there were differences between consumption of inputs before and after running model site, except for human labor force. in addition, farmer’s income and performance per unit area have increased since the extension site was launched.