قراءات فی مفهوم العماره الاسلامیه فی العصر الحدیث علی ضوء آراء المورخین والمستشرقین

یُعد فنّ العماره الاسلامیه منذ زمن طویل ضمن الاجزاء الهامه للعماره فی تاریخ العماره العالمی، ورغم کثره البحوث والدراسات فی هذا الصدد الا انّ التساول حول ماهیه العماره الاسلامیه لایزال مطروحاً ویحتاج الی اجابات. فما هی العماره الاسلامیه؟ وما هی المصطلحات الخاصه بهذه الانواع من العمارات؟ وما هی رویه المستشرقین تجاه العماره الاسلامیه وکیف وظّفوا التعابیر والمصطلحات الخاصّه فی وصفها؟ یعود تاریخ الاهتمام بالفنّ والعماره الاسلامیه فی العالم الی نحو نصف قرن من الزمن، ویمکن ان نقرن هذا الاهتمام ببدایات العنایه الّتی نلحظها عند الغرب بالنسبه الی دراسه الشرق؛ فعندما بدا الغربیون باستکشاف الشرق ومحاوله فهمه ومعرفته ظهر مصطلح العماره الاسلامیه . انّ المستشرقین والمنظرین الغربیین قد استخدموا تعابیر مختلفه جداً فی تعریفهم للعماره الاسلامیه. انّ دراسه وجهات النظر المختلفه فی مجال العماره الاسلامیه تبیّن لنا بانّ جمیع المفسرین والمنظرین لم یکونوا فی مکانه واحده من حیث استیعابهم لهذا المفهوم وعلمهم بالنسبه الی مفهوم العماره الاسلامیه، فقد کانوا مختلفین فی تناولهم لمفهوم العماره الاسلامیه. انّ الاقرار بوجود اتجاهین: التاریخی والمعرفی فیما یتعلق بقضیه العماره یکشف لنا هذا الاختلاف فی الفهم والادراک للمفهوم والدلاله. فی کل من هذین الاتجاهین یتمّ دراسه موضوع العماره الاسلامیه شکلاً ومعنیً. انّ الاتجاه التاریخی یتطرق فی المقام الاول للشکل ویحاول ان یقدّم تفسیرات ترکّز علی الاطار الشکلی والصوره للعماره الاسلامیه، لکن فی المقابل نجد انّ الاتجاه المعرفی (الحکمی) یعرّف الفن والعماره الاسلامیه علی اساس انها صوره تجسد الفکر والروی الاسلامیه الغنیه، بحیث یصبح هذا الفن لغه تنطق عن المعنی عبر الصور والاشکال التی یتم رسمها وانشاءها. استندنا فی هذا البحث علی المنهج التفسیری - التاریخی فی تحلیل البیانات بینما اعتمدنا کذلک علی المنهج الوثائقی لجمع المعلومات والبیانات اللازمه فی سبیل اعاده قراءه مفهوم العماره الاسلامیه علی ضوء آراء المورخین والمستشرقین لکی نستطیع ان نستجلی رویه هولاء الباحثین الغربیین تجاه هذا الفنّ الاسلامی ونقدم فی الاخیر تفسیراً واضحاً وشفافاً من العماره الاسلامیه بناءً علی قراءات الغربیین وفهمهم.

Reading the Concept of Islamic Architecture in the Contemporary Era from the Perspective of Historians and Orientalists

Islamic architecture has long been recognized as one of the most important part of architecture in the history of world architecture, and despite the statement expressed by many scholars and historians in this field; the question that is always concerned is that, what is Islamic architecture? What are the different interpretations raised regarding this architecture? What was the status of the Orientalistschr('39') view on Islamic architecture, and what was the difference in their interpretations? The history of art and Islamic architecture in the world dates back to about half a century, and the origin of Islamic architecture can be attributed to the beginning of the Orientalism movement in the West. Orientalists and Western theorists in defining Islamic architecture have expressed many different interpretations. The study of different perspectives in this field shows that not all interpreters and theorists are in the same position and have a different perception associated to the works of Islamic architecture. Considering the two historical (historiographer) and the legal (epistemological) views of this architecture shows the difference in their approach on this issue. In each of these approaches, the order of form and meaning are examined. The historical approach, in terms of form and framework, interprets the Islamic works and what was important for them to be considered has been the change in the form of architecture. However, legal approach, considers art and Islamic architecture as one of the manifestations of Islamic thought that has richness within itself, so that this architecture, as a language that tells the truth, has emerged from the level of meaning to the level of emergence. Using interpretivehistorical methods as well as library and documentary information, this article seeks to review the Islamic architecture from the perspective of historians and Orientalists and provide a clear interpretation of Islamic architecture for today rsquo;s audience.