کارکرد نظامی ایلات و عشایر در ایران

عشایر ایران در تحولات نظامی ایران نقشی موثر و تعیین کننده داشته‎اند. این نقش تا دوره پهلوی که با اعمال سیاست‎های محدود کننده و با تشکیل ارتش نوین بسیار تغییر یافت، گستره وسیعی داشت و شخصیت‎های نظامی عمدتاً خاستگاه ایلی داشتند، در سازمان‎های نظامی بافت عشایری چشمگیر بود، درفرآیند سیاست‌گزاری‎ها هم برای خنثی کردن مخالفت‎ها و دشمنی‎های طوایف و هم برای بهره‎گیری از توان‎های بالقوه تیره‎هایی تدابیری اندیشیده می‎شد و سیاست‎هایی نظیر کوچ و اسکان، ایل سازی و ایجاد تفرقه و حتی سرکوب در باره آنان اعمال می‎شد.سیاست‎ها و رفتارهای خشن پهلوی توان و ظرفیت‎های عشایر را نابود کرد و آمادگی‎ها و نقش نظامی آنها را هم به شدت کاهش داد. همچنین تحولاتی که در طی نیم قرن اخیر در بنیان‎های اقتصادی و اجتماعی ایران پدید آمد به تضعیف نقش عشایر انجامید. اما با این همه هنوز خصلت‎ها و روحیات جنگجویی و سلحشوری مردان عشایر، در اختیار داشتن موقعیت‎های جغرافیایی سوق الجیشی و استقرار بخشی از آنها در مناطق مرزی موجب شد که در معادلات قدرت و در فرآیند بحران‎ها و تحولات سیاسی ـ نظامی به حساب آیند، چنانچه در جریان فعل و انفعالات نظامی پس از انقلاب اسلامی سال 1357 هـ. ش هم مخالفان انقلاب و هم حامیان و رهبران نظام جدیدالتاسیس پیرامون عشایر سرمایه‎گذاری‎های مادی و معنوی کردند که طیف دوم موفق‎تر بودند و در ابتدای جنگ تحمیلی هشت ساله نیروهای عشایری ایران نقش قابل ملاحظه‎ای در متوقف کردن ارتش عراق داشتند و در خط مقدم نبرد، عشایر خوزستان، ایلام، کردستان جای داشتند و عشایر مناطق دیگر به ویژه کهکیلویه و بویر احمد و سایر مناطق هم در تامین نیروی انسانی جبهه‎ها و هم در تامین تدارکات آن نقش فعالی داشتند که در آن برهه هنوز سازمان‎های نظامی رسمی، آمادگی ایفای نقش تمام عیار خود را نداشتند بسیار مغتنم و موثر بود.