ناکارآمدی قدرت بسیج‌گری گفتمان ملی‌گرایی در مقایسه باگفتمان اسلام سیاسی در ایران معاصر

مهم‌ترین کارکرد ایدیولوژی یاگفتمان بسیج‌گر، حفظ و انسجام ملت و به میدان آوردن آن در دفاع از منافع ملی و حیاتی است. گفتمان ملی‌گرایی از انقلاب مشروطه تا پایان پهلوی دوم این نقش را به عهده داشته، اما در بحرانهای تاریخی نتوانسته است ملت ایران را منسجم و به میدانهای دفاع و مبارزه بکشاند. مطالعه نحوه مواجهه مردم هنگام اشغال کشور در دو جنگ جهانی، کودتای 1299، اخراج پهلوی اول در شهریور 1320 وکودتای 1332 نشان می‌دهد گفتمان ملی‌گرایی فاقد صلاحیت برای این مهم بوده است. مهم‌ترین دلایل این ناکارامدی را می‌توان: نداشتن پشتوانه معرفتی بومی، اشتباه در غیریت‌سازی(انتخاب اسلام به عنوان غیریت)، ستیز با فرهنگ بومی، تکیه بر احساسات زودگذر و بی‌صلاحیت بودن مولّدان و حاملان این گفتمان دانست. مقایسه حضور مردم در عرصه‌های سرنوشت‌ساز و حیاتی کشور از انقلاب مشروطه تا پایان دوران پهلوی اول با دوران پس از انقلاب اسلامی، نشان می‌دهد گفتمان اسلام سیاسی برای ملت‌سازی و بسیج اجتماعی ایرانیان دارای قابلیت و ظرفیت برتری است. حضور مردم در پیروزی انقلاب اسلامی، جنگ هشت ساله، حوادث تیرماه 1378، حوادث پس از انتخابات 1388، پایداری در حقوق هسته‌ای و مقاومت در برابر تحریمهای گسترده غرب، نمونه‌هایی از قدرت بسیج‌گری گفتمان اسلام سیاسی است.