تحلیل گفتمان «عقلانیت مبتنی بر معنویت» در روایتگری دفاع مقدّس

راویان جنگ، با نقل شفاهی خاطرات و وقایع دوران دفاع مقدّس، به‌عنوان برهه‌ای مهم از تاریخ معاصر، نقشی برجسته در شناساندن آن دوران به نسل امروز و الگوسازی از آن ایفا می‌کنند. مقام معظّم رهبری نیز، همواره بر نقش مهم راویان در معرّفی دقیق گنجینة فرهنگی دفاع مقدّس و الگوسازی از شهدا، به‌دور از اغراق یا تحریف، تاکید ورزیده‌اند. در این میان، راوی یادمان شهید حسن باقری برهه‌ای کمتر شناخته‌شده، یعنی سال‌های نخست جنگ، را با محوریت نقش حسن باقری روایت می‌کند و برخلاف غالب راویان، به‌جای تاکید صرف بر وجه ارزشی، حماسی، عاطفی یا شهودی جنگ، جنبة عقلانیِ ادارة جنگ را بازمی‌نمایاند. او تولیدکنندة گفتمانی متفاوت است که می‌توان آن را گفتمان «عقلانیت مبتنی بر معنویت» نام نهاد. در این پژوهش، به روش توصیفی تحلیلی، مجموعاً 90 دقیقه از روایات بازگوشده در اسفند 98 در یادمان شهید حسن باقری را از منظر «تحلیل گفتمان» بررسی و واکاوی کرده‌ایم. تحلیل این روایات، در سه سطح «توصیف»، «تفسیر» و «تبیین» از منظر تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف و ترسیم مفصل‌بندی این گفتمان برمبنای رویکرد لاکلا و موف، حاکی از آن است که «برجسته‌سازی‌ها» و «حاشیه‌رانی‌ها» در کلام راوی یادمان همه درراستای تبیین عقلانی وقایع جنگ تحمیلی است و ازاین‌رو ظرفیت بالایی در برقراری ارتباط با مخاطب امروزی دارد.

Analysis of the discourse of “spirituality-based rationality in narration of holy defence

The narrators of the war, with the oral reflection of the memories and events of the holy defense era and the narration of an important moment in the contemporary history of this land, play a prominent role in introducing the holy defense era to today’s generation and modeling it. The Supreme Leader has always emphasized the important role of narrators in accurately identifying the cultural treasures of sacred defense and modeling martyrs, without exaggeration or provocation. Meanwhile, the narrator of the memorial of Martyr Hassan Bagheri narrates a lesserknown period, namely the first years of the war, focusing on the role of Hassan Bagheri. He is the producer of a different discourse, which can be called the discourse of spiritualitybased rationality. In this descriptiveanalytical study, we have examined and analyzed a total of 90 minutes of narrations recounted in Esfand 98 in the memory of Martyr Hassan Bagheri from the perspective of discourse analysis. The analysis of these narrations, in three levels of “description”, “interpretation” and “explanation” from the aspect of critical discourse analysis of Fairclough and tracing the articulation based on laclau and Mouffe’s theory includes outstanding and decenteralize in the language of narrations toward the reasonable clarification of it; Therefore it has a high capacity to communicate with today’s addressee.