سطح‎بندی میزان توسعه یافتگی شهرستان‎های استان همدان با رویکرد کاهش نابرابری‎های فضایی و منطقه‌ای

بحث نابرابری توسعه در میان شهرها از موضوعاتی است که اخیراً در فرهنگ برنامه‎ریزی منطقه‎ای مطرح شده است و هنوز در کشور ما جایگاه چندان مشخصی ندارد. اگرچه به سادگی بتوان اظهار کرد که ناحیه‎ای از ناحیه‎ی دیگر از لحاظ توسعه، توسعه یافته‌تر یا عقب‌مانده‌تر است. ولی اندازه‌گیری کمی توسعه یافتگی کار ساده‎ای نیست. هدف از تحریر این مقاله تعیین درجه توسعه یافتگی شهرستان‎های استان همدان و تحلیل نابرابری‎های منطقه‎ای در این استان می‎باشد. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی است و شاخص‎های مورد بررسی متشکل از پنج شاخص شامل بهداشتی – درمانی، اجتماعی و فرهنگی، آموزشی، اقتصادی (کشاورزی-دامداری)، جمعیتی، اشتغال، کالبدی و زیربنایی خدمات شهری می‎باشد.جهت تعین درجه توسعه یافتگی شهرستان‎ها و نابرابری‎های فضایی از منطق فازی استفاده شده است. به این صورت که ابتدا در سه سطح پایگاه قوانین فازی بررسی شدند و در هر سال میزان توسعه یافتگی هر شهرستان مشخص شد و سپس با استفاده از روش ضریب اختلاف ویلیامسون روند نابرابری فضایی در استان تعیین شد. طی سال‎های 80 تا 93 نتیجه‎ای که از تحقیق فوق حاصل شد نشان می‎دهد که شهرستان همدان با 0.65 به عنوان برخوردارترین شهرستان در رتبه اول و شهرستان فامنین با 0.29به عنوان محروم‌ترین شهرستان در رتبه آخر شهرستان‎های استان می‎باشد. الگوی ساختار حاکم بر فضای استان همدان مرکز – پیرامون می‎باشد که این مساله توجه هرچه بیشتر مسولان و برنامه‎ریزان را به توزیع برابری امکانات در شهرهای شمالی را معطوف می‎دارد.

Leveling the Development Rate of the Cities of Hamedan Province Using the Approach of Decreasing Spatial and Regional InequalitiesHadi Rostami, PhD Student in Geography and Urban Planning, Malayer Branch

Inequality in development among different cities has recently been under consideration of regional planning’s culture, and it is yet to be known in our country. It might look easy to comment on the development and backwardness of different regions, but quantitative measurement of the development cannot be considered a simple work. The purpose of this article is to determine the development level of cities in Hamedan province and also to analyze regional inequalities in this province.  The research method used in this article is descriptive – analytical and the five indicators including; healthcare, social, cultural, educational, economical (agricultural – animal husbandry), and demographic structural occupation and infrastructural urban services have been studied. To determine the assumptions of the research and level of development of the cities, fuzzy logic techniques have been used. The fuzzy model has been designed in three phases to estimate the level of the development of cities each year. In the next stage, the trends of spatial inequalities for cities have been specified by Williamson’s differential coefficient model using the outputs of the fuzzy model. The level of development over 13 years (1380 – 1393) indicates that Hamedan with a developmental index of 0.65 is considered as the most developed city and Famenin with a development index of 0.29 is determined as the least developed one. The Pattern of the structure governing Hamedan region is determined as center environs which requires authorities’ special attention to the equal distribution of facilities in the cities of the northern part of the province.