هویت کالبدی فضاهای داخلی خانه‌های سنتی و به‌کارگیری آن در خانه‌های تبریز

خانه نمونه ای از معماری سنتی ایران است که بیشترین تاثیر را از الگوهای زیستی مردم گرفته و در کنار عوامل دیگر به طور مستقیم برخاسته از نیازها، اعتقادات و تفکرات آنها بوده است. انسان ایرانی در جریان تغییرات سریع مدرنیته بسیاری از داشته‌های خود را از دست داده است. از مهمترین آنها هویت کالبدی فضاهای داخلی است که با حذف الگوهای داخلی بسیار کمرنگ شده است. پژوهش به دنبال آن است تا با بهره گیری از الگوهای موثر در طراحی مسکن سنتی مناطق سردسیر نظیر تبریز به الگویی مناسب در جهت طراحی مسکن معاصر شهر تبریز دست یاید. در مسکن سنتی تبریز ساخت خانه ها از روی الگوهای شناخته شده منطقه باعث ایجاد هویت کالبدی در بناهای آن زمان می شدند؛ لذا می‌توان با بروز کردن این الگوها از آنها در بناهای معاصر استفاده کرد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و از جهت ماهیت و روش تحلیلی توصیفی است. جهت انجام ابتدا مطالعات اکتشافی به صورت کتابخانه‌ای و اسنادی انجام‌ شده و سپس به صورت پیمایشی ادامه‌ یافته ‌است که از طریق تکمیل پرسشنامه توسط 10 نفر از خبرگان ‌معماری انجام ‌شده ‌است. چهار خانه از دوره قاجار و چهار مورد از آپارتمان‌های‌ تبریز انتخاب‌ شده‌اند. در گام بعدی با روش ‌دلفی به غربالگری مولفه‌های جمع‌آوری ‌شده، پرداخته ‌شد تا موثرترین مولفه‌ها شناسایی‌گردد. در ادامه برای تعیین ارزش هر یک از مولفه‌ها از روش َahp استفاده‌ شد. در خانه‌های سنتی تبریز به ترتیب مولفه‌های مردمی، اقلیمی، کالبدی، معنایی و فعالیتی در ایجاد هویت کالبدی موثرند در حالی‌که در خانه‌های معاصر تبریز به ترتیب مولفه‌های کالبدی، مردمی، فعالیتی، معنایی و اقلیمی در ایجاد هویت کالبدی موثرند. نتایج وزن‌دهی مولفه‌ها نشان می‌دهد که در خانه‌های معاصر به دلیل تاکید زیاد در کالبد مولفه‌‌‌های معنایی فراموش شده‌اند و نیاز به تقویت بیشتر دارند.

Physical Identity of Traditional Interior Housing Spaces and Its Applicability in Houses of Tabriz

A house is a sample of Iranian traditional architecture which has taken its utmost effect from people’s living patterns. The main question of the research is that how we can strengthen the physical identity in internal spaces of Tabriz contemporary houses. This research seeks to achieve an appropriate pattern in designing contemporary houses in Tabriz by exploiting contemporary houses in Tabriz and the effective factors in designing traditional houses in cold regions like this city. The methodology of the research is descriptive analytical in which four case studies from Gagarin  period houses and four case studies  from Tabriz contemporary houses have been surveyed. Datagathering was done using a library method in which traditional and contemporary houses of Tabriz were observed. For this purpose, the AHP method was used for measuring the components and the final results were obtained by analyzing and evaluating the opinions. The order of weighting in traditional houses was: humanizing, territorial, mold, professionalfunctional, functionalsemantic. In the contemporary houses the order is: mold, humanizing, functionalsemantic, professionalfunctional and territorial. Weighing results of the components indicated that these components have been forging in contemporary houses due to much emphasis on the mold of semantic components, and they need to be strengthened. The humanizing and much participation of people components can help strengthening physical identity of Tabriz contemporary houses with respect to the post experiences of Iranians. Traditional patterns of Iran, semantic and functional derivatives are the best patterns for preserving the house identity and cities particularly functional identity. Semantic patterns also need strengthening too.