پتانسیل کاهش قیمت محصولات گندم و ذرت با بهره گیری از اقتصاد مقیاس: مطالعه موردی استان فارس

اغلب سیاستگزاران و برنامه‌ریزان بخش کشاورزی بر این باورند که کوچکی اندازه زمین موجب ناکارامدی این واحدها می شود و هزینه تولید در این واحد ها را بالا می برد. در واقع این باور وجود دارد که تکنولوژی تولید محصولات کشاورزی دارای ویژگی بازده افزایشی به مقیاس می‌باشد که از آن می‌توان برای کاهش قیمت تمام شده استفاده کرد. آزمون فرضیه وجود اقتصاد مقیاس در دو محصول عمده زراعی استان فارس شامل گندم و ذرت دانه‌ای هدف اصلی این پژوهش است. برای این منظور از رهیافت تیوری دوگان و با استفاده از تابع هزینه وجود این ویژگی ساختاری در تکنولوژی تولید این دو محصول بر پایه اطلاعات سال زراعی 89-1388 به تفکیک برای سه گروه مزارع سنتی، تجاری و ترکیبی بررسی شده ‌است. افزون براین، برای اطمینان از صحت انتخاب الگوی هزینه، سه فرم تابعی لیونتیف تعمیم‌یافته، درجه دوم و ترانسلوگ مورد آزمون قرار گرفته است. نتایج پژوهش، نشان می‌دهد که فرم تابعی ترانسلوک مناسب‌ترین فرم برای بیان تکنولوژی تولید محصولات منتخب است. کشش مقیاس محاسبه شده بر پایه پارامترهای این تابع بیانگر وجود اقتصاد مقیاس در تولید محصولات گندم و ذرت دانه‌ای در هر سه گروه از مزارع یاد شده می باشد. براین پایه، امکان کاهش قیمت این محصولات با افزایش اندازه مزرعه متصور است. افزون بر این، با توجه به بزرگتر بودن مقدار پارامتر اقتصاد مقیاس در تولید گندم نسبت به مقدار این پارامتر در تولید ذرت، پتانسیل بهره گیری از اقتصاد مقیاس در جهت کاهش قیمت تمام شده در مزارع گندم بیشتر از مزارع ذرت می‌باشد.