تبیین الگوی مخاطرات در واحدهای پرورش‌دهنده زنبورعسل در کشور

بهره‌وری واحدهای زنبورداری در ایران نسبت به میانگین جهانی این صنعت پایین‌تر است. این وضعیت درنتیجه تاثیر عامل‌های پرشماری به‌وجود آمده است که سبب بروز خسارت‌های بسیاری در این واحدهای تولیدی می‌شوند. بنابراین شناسایی این عامل‌ها و نقش و سهم هرکدام در بروز خسارت و تفکیک عامل‌های مدیریتی از غیر مدیریتی بسیار اهمیت دارد. بر همین اساس، در این پژوهش تلاش شده است تا با بهره‌گیری از یک سیستم لوجیت برگشتی (متسلسل) عامل‌های موثر براحتمال گرفتار شدن واحدهای زنبورداری به بیماری‌ها و آفات مختلف و عامل‌های تاثیرگذار بر بروز خسارت در آنها شناسایی و نقش هرکدام تعیین شود. اطلاعات مورد نیاز این پژوهش، مربوط به نمونه‌ای726 عددی از واحدهای پرورش‌دهنده‌ی زنبورعسل در استان‌های، آذربایجان‌شرقی، مازندران، اصفهان، تهران، لرستان، خراسان‌رضوی، خوزستان و بوشهر برای سال 90-1389می‌باشد. نتایج برآورد این سیستم معادله‌ها نشان می‌دهد که ازگروه آفات، کنه واروآ، پروانه موم‌خوار وکنه آکاراپیس و از گروه بیماری‌ها، لوک‌آمریکایی و اروپایی و از رخدادهای پیش‌بینی نشده، خشکسالی، غارت و سرمای ناگهانی بر احتمال بروز خسارت در واحدهای زنبورداری اثر مثبت و معنی‌داری دارند. تقسیم‌بندی مجموعه عامل‌های اثرگذار بر بروز خسارت به دوگروه متغیرهای مدیریتی و متغیرهای مربوط به شرایط اقلیمی گویای آن است که 97/41 درصد از احتمال بروز خسارت مربوط به گروه اول از متغیرها و 64/38 درصد مربوط به گروه دوم از متغیرها می‌باشد. بنابراین، نقش عامل‌های مدیریتی در بروز خسارت در واحدهای زنبورداری بسیار با اهمیت است. بررسی تاثیر مکان زنبورداری‌ها (استان‌ها) بر بروز خسارت نشان می‌دهدکه استان تهران بدترین وضعیت را دارد و احتمال بروز خسارت در واحدهای زنبورداری واقع در این استان بیشتر از دیگر استان‌های کشور می‌باشد. بر این اساس، پتانسیل قابل توجهی برای افزایش عملکرد واحدهای زنبورداری از راه افزایش دانش زنبورداران و توسعه واحدها توسط افرادی با دانش لازم و در مکان‌های مناسب‌تر وجود دارد.