بررسی روند پایداری تولید جو و ذرت‌ دانه‌ای در ایران

کم(بی)‌توجهی به پایداری زیست ‌محیطی، اقتصادی، ساختاری و خدماتی، به تولید کشاورزی آسیب می‌رساند. لذا برای ثبات در بخش کشاورزی توجه به معیارهای تولید پایدار امری الزامی می‌باشد. در این بررسی، شاخص‌های ترکیبی پایداری زیست‌محیطی، اقتصادی و خدماتی-ساختاری جو و ذرت‌دانه‌ای در استان‌های ایران طی سال‌های 2019-2001 با  ادغام ahp و topsis محاسبه شدند و آن‌گاه شاخص‌های هر استان به طور جداگانه با isdm طبقه‌بندی شدند. در نتایج ahp به ترتیب معیارهای زیست‌محیطی، اقتصادی و خدماتی–ساختاری اولویت بیشتری دارند. میانگین دوره‌ای پایداری جو و ذرت‌دانه‌ای در بیشتر استان‌ها به ترتیب در زمینه‌های اقتصادی، زیست‌محیطی و خدماتی-ساختاری پایدارتر است. نتایج میانگین دوره‌ای و طبقه‌بندی isdm معیارهای جو و ذرت‌دانه‌ای در طول دوره، بیانگر روند کاهشی (نزولی) می‌باشد و معیار اقتصادی به دلیل بهبود بهره‌وری نیروی‌کار در بعضی از استان‌ها روند افزایشی (صعودی) داشته است. همچنین پایداری معیارها در بیشتر استان‌ها نزدیک به سه دوره 2008-2001، 2014-2009 و 2019-2015 تقسیم می‌شوند. در طبقه‌بندی isdm در بیشتر استان‌ها معیارها بیشتر در طبقه متوسط قرار دارند و زیرطبقه متوسط ناپایدار بیشتر از زیرطبقه متوسط پایدار است. موثرترین عامل‌ها در پایداری زیست‌محیطی منابع آبی، در پایداری اقتصادی درآمد و سود و در پایداری خدماتی-ساختاری بسته‌بندی و حمل و نقل می‌باشند. پیشنهاد و تاکید می‌شود پایداری زیست‌محیطی با مدیریت در مصرف منابع آبی و نهاده‌ها و افزایش بهره‌وری آب؛ پایداری اقتصادی با ساماندهی قیمت محصول و هزینه‌تولید؛ و پایداری خدماتی-ساختاری با ساماندهی بسته‌بندی و حمل و نقل بهبود یابند و همچنین یارانه‏های کشاورزی با در نظر گرفتن پایداری اعمال شوند.

assessing the sustainability trend of barley and maize in iran

lack of attention to environmental, economic, structural and service sustainability destroys agricultural production. therefore, for stability in the agricultural sector, it is necessary to pay attention to sustainable production criteria.in this paper, the composite indices of environmental, economic, and service-structural productivity sustainability of barley and maize in the provinces of iran during 2001-2019 were calculated using integration ahp and topsis approaches, and then the indices of each province were classified separately with isdm method. in the ahp prioritization results have more preference environmental, economic, and service-structural criteria, respectively. in most provinces, during the time period average sustainability barley and maize are more sustainable in economic, environmental and service-structural criteria respectively. the results periodic averages and isdm classification of barley and grain corn criteria in during the time period, indicated that the downward trend in barley and maize sustainability criteria and rising trend for economic criteria in the some provinces due to the improvement of labor productivity. also in most provinces the sustainability of environmental, economic and service-structural criteria was roughly divided into three periods: 2001-2008, 2009-2014, and 2015-2019. in most of the provinces, the results isdm classification three sustainability criteria were mostly in the moderate class and in the moderate unsustainable subclass is more than the moderate sustainable subclass. the most effective factor in environmental sustainability is water resources, in economic sustainability is income and profit and in service-structural sustainability is packaging and transportation. it is suggested that environmental sustainability with management in the consumption of water resources and inputs and increasing water productivity; economic stability by organizing product prices and production costs; and service-structural sustainability should be improved by organizing packaging and transportation, and agricultural subsidies should be applied considering sustainability.