تعیین کارایی بازارهای هدف صادراتی زعفران با توجه به رویکرد سیاستی ایران

با وجود کاربرد بسیار گسترده از مدل های جاذبه مرزی تصادفی برای تعیین کارایی بازارهای هدف صادراتی، به نظر می رسد این الگو برای کشورهایی که دچار تحریم ها و مداخله‌های دولت با هدف‌های غیراقتصادی است مناسب نباشد. هدف این پژوهش اصلاح الگوی مزبور برای اقتصاد هایی مانند ایران است که در آن مداخله‌های داخلی و خارجی موجب محدودیت های زیادی در صادرات می باشد. در این بررسی و ارزیابی  برای تعیین کارایی صادرات زعفران ایران از داده های پانل 39 بازار هدف در دوره زمانی 2020-2001 استفاده شده است. بدین منظور الگوی جاذبه مرزی تصادفی اصلاح شده برای سنجش کارایی بکار گرفته شده است.  در این کار محدودیت‌های حاکم بر سیاست خارجی یک کشور در زمینه تجارت مورد توجه قرار گرفت. در الگوی پیشنهادی متغیرهای بحران، رابطه‌های سیاسی سیاسی دوستانه و تحریم اقتصادی، که در اغلب بررسی‌های گدشته به صورت عدد موهومی وارد شد، با استفاده از روش و فن منطق فازی بررسی شد. نتایج نشان داد که صادرات ایران به هیچ ‌یک از کشورها دارای کارایی 100 درصد نمی‌باشد. طی بازه زمانی بلندمدت، بیشترین میزان کارایی زعفران ایران در بازار کشورهای اسپانیا، قطر، بحرین و امارات و کمترین آن مربوط به کشورهای ویتنام، عمان، پاکستان و افغانستان بوده است. همچنین نتایج نشان داد که توان بالقوه (پتانسیل) قابل توجهی برای صادرات زعفران ایران وجود دارد. بیشترین توان بالقوه صادرات و شکاف صادرات ایران مربوط به کشور امارات متحده عربی است.

determining the efficiency of saffron export target markets according to iran’s policy approach

despite the widespread use of random attraction models to determine the efficiency of export target markets, it seems that this model is not suitable for countries that suffer from sanctions and government interventions with non-economic goals. the purpose of the current research is to modify the aforementioned model for economies like iran, where internal and external interventions cause many restrictions in exports. in this study, the data of 39 target markets in the period of 2001-2020 have been used to determine the efficiency of iran’s saffron export. for this purpose, the modified random boundary gravity model has been used to measure efficiency. also, in this study, the restrictions governing the foreign policy of a country in the field of trade were considered. in the proposed model, the variables of crisis, friendly political relations and economic sanctions, which were entered as imaginary numbers in most of the previous studies, were investigated in this study using fuzzy logic technique. the results show that iran’s export to any country is not 100% efficient. during the long-term period, the highest efficiency of iranian saffron has been in the markets of spain, qatar, bahrain, and the united arab emirates, and the lowest is related to the countries of vietnam, oman, pakistan, and afghanistan. also, the results show that there is a significant potential for the export of iranian saffron. the biggest export potential and iran’s export gap is related to the united arab emirates.