پیامدهای اثرگذاری سیاست خرید تضمینی گندم بر تغییرپذیری های قیمت گندم و رفاه کل

باتوجه به اهمیت راهبردی گندم در امنیت غذایی و معیشت بخش عمده ای از مردم ایران، این پژوهش ضمن بررسی تغییرپذیری های قیمت خرید تضمینی گندم، تلاش کرده تا پیامدهای سیاست خرید تضمینی گندم بر نوسان های قیمت گندم و رفاه کل جامعه را بررسی کند. بدین منظور، از یک مدل اقتصادسنجی ساختاری تجمیع شده از ایران و دیگر کشورهای جهان (تنها شامل صادرکنندگان عمده‌ گندم) بهره گرفته شد. در این راستا، کمیت رابطه های بین دو بازار داخلی و خارجی و تاثیر سیاست‌های خرید تضمینی گندم در ایران با رابطه های غیرخطی و با کشش ثابت به صورت یک کالا-دو ناحیه مدل‌سازی شد و تغییرپذیری های رفاه کل ناشی از اعمال این سیاست تحلیل شد. نتایج بررسی گویای آن است که قیمت جهانی گندم و تقاضای کنونی گندم ایران در سال پیش بر تقاضای گندم ایران اثر معنی‌دار داشته است. برآورد الگوی عرضه‌ گندم ایران نیز نشان داد که اعمال سیاست خرید تضمینی و سطح قیمت داخلی گندم اثر معنی‌دار و مثبتی بر عرضه گندم دارد. معنی‌داری روند زمانی نیز نشانگر آن است که بهبود تکنولوژی بر روند افزایش عرضه‌ گندم موثر بوده است. برآورد تقاضای وارداتی گندم ایران نیز گویای آن است که تقاضای واردات تحت تاثیر قیمت داخلی گندم، قیمت جهانی گندم و تقاضای گندم ایران در سال پیش قرار دارد. نتایج بیانگر آن است که سیاست خرید تضمینی رابطه‌ معنی‌دار اما منفی با قیمت داخلی گندم دارد. نتایج محاسبه شده رفاه نیز حاکیست قیمت‌گذاری نادرست و عدم توجه به اصول اقتصادی موجب شده خالص رفاه جامعه در مجموع 21 میلیارد ریال منفی شود. این موضوع نشانگر‌ آن است که دخالت دولت از طریق قیمت‌گذاری گندم در بهبود رفاه مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان کارا نبوده‌ است.

impact of wheat target price policy on wheat price fluctuation and total welfare in iran

introduction: assessing the effects of applied agricultural policies has always been the focus of economists. when governments have consciously intervened in a sector with consideration to achieving economic goals, especially the optimal allocation of resources and equitable distribution of revenues to compensate for market failures or failures, measuring the effects of each of these tools and determining their level of success has been a major concern. in the meantime, the policy of guaranteed purchase of wheat is one of the common and long-standing policies in iran and has a wide range. considering the strategic importance of the wheat crop in food security and its role in the livelihood of a large portion of iranians, this study, while examining the supply and demand of iranian wheat and changes in the guaranteed purchase price of wheat, tried to determine the effects of guaranteed wheat purchase policy on price fluctuations.material and methods: in this study, a structural econometric model of iran and the rest of the world (including only major wheat exporters) was used. in this regard, the relations between domestic and foreign markets, and the effect of guaranteed purchase policies of wheat in iran were estimated simultaneously by the 3sls methods. the required data were collected from the ministry of agriculture jihad, the central bank of iran, and the fao in a series of time series from 1981 to 2018.