تاثیر قیمت گذاری آب بر مصرف آن در محصولات زراعی ایران

مدیریت بهینه و استفاده صحیح از منابع آب در دسترس، ضرورتی پرهیزناپذیر است. لذا این پژوهش با هدف بررسی تاثیر قیمت آب آبیاری بر تقاضای آن در زیربخش زراعت کشور صورت گرفته است. بدین منظور قیمت سایه ای آب و تابع تقاضای آن با استفاده از ضرایب بدست آمده در محاسبه الگوی ناپارامتریک تصادفی فراگیر داده‌ها برآورد شدند و قیمت سایه ای آب آبیاری با استفاده از ضرایب به دست آمده از این مدل، تعیین شد. دادهه ای مورد نیاز پژوهش نیز طی دوره زمانی سالانه 1384-1394 از سایت وزارت جهاد کشاورزی جمع‌آوری شد. نتایج نشان داد که میانگین کارآیی آب آبیاری در زیربخش زراعت طی دوره مورد بررسی برابر با 83.02 درصد بوده است. همچنین نتایج تخمین تابع تقاضای آب آبیاری نیز نشان داد که تقاضای آب آبیاری در زیربخش زراعت، کشش ناپذیر و به میزان 0.16 و کشش تقاضای آب نسبت به کارایی فنی برابر با 8.37 میباشد. بر اساس تابع تقاضای به دست آمده، متغیرهای قیمت آب، قیمت سایر نهاده‌های تولیدی و کارآیی آب، بر تقاضای آب آبیاری در بخش زراعت ایران تاثیر معناداری داشته‌اند. در بین متغیرهای مورد بررسی، کارایی فنی، با اختصاص بزرگترین ضریب، موثرترین عامل در تقاضای آب آبیاری محسوب میشود. این نتیجه لزوم توجه و اهمیت بیشتر به مسئله کارایی آب و تلاش در زمینه ارتقا و بهبود کارایی آب آبیاری در بخش زراعت را نشان می دهد. همچنین براساس نتایج، افزایش قیمت آب آبیاری در زیربخش زراعت تاثیر چندانی بر کاهش تقاضا و مصرف آب در این زیربخش نخواهد داشت و کاهش مصرف آب آبیاری در زیربخش زراعت از طریق بهبود کارایی فنی آب میسر خواهد بود. لذا بر اساس نتایج به دست آمده از این پژوهش، پیشنهاد می‌شود، سیاست گذاران با ارائه تسهیلات و مشوق، شرایط مناسبی را برای کشاورزان جهت پذیرش و اجرای  تغییر الگوی کشت به سمت محصولات کم آب بر و اعمال سیستم های کم آبیاری در اراضی  لحاظ نمایند.

the effect of water pricing on water consumption of iranian crops

optimal management and proper use of available water resources is an inevitable necessity. therefore, this study was conducted to investigate the effect of irrigation water prices on its demand in the agricultural subsector of the country. for this purpose, to determine the price of water shade and its demand function in a different way from other studies and using the obtained coefficients in calculating the nonparametric random inclusive model, the data were determined and the price of irrigation water shade using coefficients obtained. it came from this model. the required data for the research were also collected from the website of the ministry of jihad agriculture during the annual period of 20052016. the results showed that the average efficiency of irrigation water in the agricultural subsector during the study period was equal to 83.02%. also, the results of estimating the irrigation water demand function showed that the irrigation water demand in the agricultural subsector is inelastic and 0.16 and the elasticity of water demand to technical efficiency is equal to 8.37. based on the obtained demand function, the variables of water price, price of other production inputs and water efficiency have a significant effect on irrigation water demand in iran’s agricultural sector. among the studied variables, technical efficiency, with the largest coefficient, is considered as the most effective factor in irrigation water demand. this result shows the need to pay more attention to the issue of water efficiency and efforts to improve and improve the efficiency of irrigation water in the agricultural sector. also, according to the results, increasing the price of irrigation water in agriculture subsector will not have much effect on reducing demand and water consumption in this subsector and reducing irrigation water consumption in agriculture subsector will be possible by improving water technical efficiency.