ارزیابی پیامدهای انتقال آب رودخانه ارس به دریاچه اورمیه در دشت مغان

از چالش های جدی در طرح های انتقال آب بین حوضه ای وجود پیامدهای محیط زیستی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ناشی از اجرای آن است. هدف از این تحقیق شناسایی و اولویت بندی پیامدهای طرح انتقال آب بین حوضه ای رودخانه ارس به دریاچه اورمیه در دشت مغان با استفاده از نظر خبرگان و متخصصان مرتبط با حوزه ی آب است. لذا در این راستا، از پرسشنامه محقق ساخته به منظور شناسایی پیامدهای موثر از سه دیدگاه محیط زیستی، اقتصادی و اجتماعی سیاسی، از روش های اِنتروپی و تاپسیس به منظور به منظور محاسبه وزن و اولویت بندی آنها استفاده شده است. تجزیه و تحلیل یافته های این پژوهش با استفاده از تکمیل 30 پرسشنامه دریافتی، 28 پیامد را از جنبه های محیط زیستی، اقتصادی و اجتماعی سیاسی برای ارزیابی طرح انتقال آب بین حوضه ای منطقه مورد بررسی شناسایی کرده است که شامل 16 پیامد محیط زیستی، چهار پیامد اقتصادی و هفت پیامد اجتماعی سیاسی بوده است. همچنین نتایج وزن دهی پیامدهای طرح های انتقال آب بین حوضه ای رودخانه ارس به دریاچه اورمیه در دشت مغان با استفاده از روش اِنتروپی نشان داد که از جنبه محیط زیستی پیامد کاهش آب قابل دسترس، از جنبه اقتصادی پیامد افزایش از دست رفتن زمین های کشاورزی و ضرورت واردات غذا و از جنبه اجتماعی سیاسی پیامد افزایش بی توجهی به حقآبه های اجتماعی به ترتیب بیشترین وزن را در بین دیگر پیامدها به خود اختصاص داده اند. همچنین، نتایج روش تاپسیس نشان داد که از مهم ترین پیامدهای انتقال آب رودخانه ارس به دریاچه اورمیه در دشت مغان به ترتیب شامل پیامدهای محیط زیستی، اجتماعی سیاسی و اقتصادی است. از این رو پیشنهاد می شود پیش از اجرای طرح های انتقال آب بین حوضه ای، پیامدهای محیط زیستی، اقتصادی و اجتماعی توسط سازمان های مرتبط با حوزه آب بررسی شود تا میزان آسیب و زیان آتی ناشی از آن کاهش یابد.

Evaluation the consequences of transferring water from Aras River to Lake Urmia in Moghan Plain

Introduction: One of the serious challenges in interbasin water transfer projects is the environmental, economic, social and political consequences of its implementation.Materials and Method:The purpose of the study is to identify and prioritize the consequences of the interbasin water transfer project of Aras River to Lake Urmia in Moghan plain using the opinions of experts and specialists related to the water basin.Therefore, in this regard, the questionnaire was used to identify the effective consequences from three perspectives: environmental, economic and sociopolitical, entropy and TOPSIS techniques were used to calculate their weight and prioritize. Results and discussion:Analysis of the findings of the study by completing 30 questionnaires received, has identified 28 consequences from environmental, economic and sociopolitical aspects to evaluate the interbasin water transfer plan of the study area, which includes 16 environmental consequences. There were four economic consequences and seven sociopolitical consequences. The results of weighting the consequences of interbasin water transfer projects of Aras River to Lake Urmia in Moghan plain using entropy technique showed that from the environmental point of view, the consequence of reducing available water, the economic point of view, the consequence of increasing agricultural land loss and necessity food imports and the sociopolitical consequence of increasing the lack of attention to social water rights have the highest weight among other consequences. Also, the results of TOPSIS method showed that the most important consequences of water transfer from Aras River to Lake Urmia in Moghan plain include environmental, sociopolitical and economic consequences, respectively.Suggestion: it is suggested that before implementing interbasin water transfer projects, the environmental, economic and social consequences should be examined by organizations related to the water basin to reduce the amount of future damage caused by it.