تحلیل بهره‌‌وری عوامل تولید در بخش‌کشاورزی ایران در چارچوب الگوی داده – ستانده

با توجه به کمیابی عوامل ‌تولید، افزایش بهره‌‌وری به‌عنوان بهترین روش دستیابی به رشد بخش کشاورزی ضروری ‌است. دستیابی به رشد مناسب بهره‌وری در بخش‌های اقتصادی مستلزم داشتن تصویری واضح از میزان و رشد بهره‌وری کل عوامل تولید و بهره‌وری هر یک از منابع تولیدی به طور مجزا در این بخش‌ها می‌باشد. لذا هدف مطالعه حاضر، تجزیه و تحلیل بهره‌‌وری عوامل تولید در بخش‌کشاورزی ایران به تفکیک زیر بخش‌های آن (زراعت و باغداری، دام و طیور، پرورش آبزیان و جنگلداری) طی دوره 80-1365 می‌باشد. در این راستا بهره وری جزئی و بهره‌وری کل عوامل تولید از طریق شاخص ترنکوئیست تیل بر مبنای جداول داده ستانده محاسبه شد. به‌علاوه، رشد بهره‌وری کل عوامل تولید به رشد بهره‌وری نهاده‌های نیروی‌کار، سرمایه، زمین و عوامل واسطه تجزیه شد. به این منظور از جداول داده ستانده سال‌های 1365، 1370 و 1380 مرکز آمار ایران که به قیمت ثابت تبدیل شده، بهره گرفته شد. نتایج بطور کلی نشان داد که طی دوره مورد مطالعه گرچه بهره وری برخی از نهاده‌ها افرایش یافته، اما بهره‌وری کل عوامل تولید در همه زیر بخش های کشاورزی غیر از زیر بخش دام و طیور، کاهش یافته است. بیشترین و کمترین رشد سالیانه بهره‌وری معادل 1.47 و 1.68 درصد به ترتیب در زیربخش دام و طیور و زیربخش جنگلداری بوده است. با توجه به اینکه افزایش تولید در بخش کشاورزی و جلوگیری از افزایش قیمت محصولات مستلزم افزایش بهره‌وری می باشد، پیشنهاد می‌شود که تمرکز برنامه‌ریزان بخش بر افزایش بهره‌وری نهاده‌ها از طریق تدوین طرحی جامع و بلندمدت، قرار گیرد.