سیاست های مدیریت و نظارت برتولید و عرضه خشخاش در افغانستان: مطالعه موردی بخش کیتی استان دایکندی

یکی از مشکلات پرشماری که امروزه کشور افغانستان با آن روبرو است، کشت خشخاش می باشد. با توجه به اهمیت بین المللی موضوع کشت خشخاش، در این بررسی به ارزیابی سیاست های جایگزین کشت خشاش بر مبنای گروه های متفاوت اجتماعی اقتصادی افغانستان با استفاده از مدل برنامه ریزی ریاضی مثبت (pmp) و مدل برنامه ریزی خطی پرداخته شد. داده های مورد نیاز از کشاورزان خشخاش کار استان دایکندی بخش کیتی به روش نمونه گیری خوشه ای گرد آوری شد. در مرحلۀ اول هفت آبادی انتخاب و در مرحلۀ دوم، با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده، 132 کشاورز خشخاش کار انتخاب شدند. سیاست های همچون سناریوهای ورود ذرت هیبرید به الگوی کشت با و بدون کشت خشخاش، افزایش عملکرد گندم و سیاست کشت جایگزین زعفران در کنار سیاست های قیمتی همچون افزایش قیمت گندم درنظر گرفته شد. نتایج نشان داد که استفاده از محصول هایی مانند ذرت هیبرید می تواند تا حدودی این کاهش درآمد (نزدیک به 45 %) را جبران کند و سیاست های افزایش قیمت و عملکرد گندم نشان داد که تاثیر افزایش عملکرد روی سطح زیرکشت خشخاش بسیار موثرتر از سیاست افزایش قیمت گندم می باشد و اعمال سیاست های توام افزایش قیمت و عملکرد گندم، تاثیر بیشتری بر کاهش کشت خشخاش دارد. همچنین زعفران، در شرایط کنونی، یک جایگزین جدی برای خشخاش به ویژه برای مزرعه نماینده گروه دو می باشد اما اگر قیمت سرمزرعه خشخاش بالاتر از 80 هزار افغانی به ازای هر من(هر من حدودا 5 کیلوگرم) شود، زعفران هم نمی تواند یک محصول جایگزین باشد بنابراین تنها با سیاست های طرف عرضه محصول امکان حذف کشت خشخاش وجود ندارد و بایستی به سیاست های مدیریت و نظارت تقاضا نیز بیشتر توجه شود.