تاثیر متغیرهای آب و هوایی بر تخصیص زمین بین گروه‌های محصولات سالانه زراعی ایران: کاربرد مدل لاجیت چندگانه کسری فضایی

این پژوهش با هدف بررسی نقش عوامل آب و هوایی در تخصیص زمین بین انواع محصولات سالانه زراعی شامل غلات، حبوبات، سبزیجات، محصولات صنعتی، محصولات جالیزی و محصولات علوفه‌ای در سطح شهرستان‌های ایران انجام شد. برای این منظور از اطلاعات زراعی سال‌های 92-1391 و اطلاعات هواشناسی سال 1391 استفاده گردید. جهت برآورد مدل لاجیت چندگانه کسری فضایی اطلاعات زراعی و هواشناسی بر اطلاعات جغرافیایی شهرستان‌ها منطبق و با توجه به داده‌های موجود 336 شهرستان مورد مطالعه قرار گرفت. مطابق نتایج به دست آمده، سهم سطح زیر کشت محصولات صنعتی در شهرستان‌ها با یکدیگر همبستگی فضایی مثبت داشته و افزایش سهم زمین‌ تخصیص یافته به محصولات صنعتی در یک شهرستان افزایش تخصیص زمین به محصولات صنعتی در شهرستان‌های مجاور را به دنبال دارد. با توجه به اثرات نهایی محاسبه شده، افزایش یک درجه‌ای میانگین دما سهم سطح زیر کشت غلات، سبزیجات و محصولات جالیزی را به ترتیب به میزان 1، 0.1 و 0.2 درصد افزایش و سهم سطح زیر کشت حبوبات را به میزان 0.3 درصد کاهش داده و افزایش بارش سالانه به میزان یک میلیمتر، سهم سطح زیر کشت سبزیجات را به میزان 0.008 درصد کاهش می‌دهد. به این ترتیب ادامه روند تغییرات آب و هوایی و به خصوص افزایش دما، افزایش سهم سطح زیر کشت غلات، سبزیجات و محصولات جالیزی و کاهش سهم سطح زیر کشت حبوبات در سال‌های آتی را به دنبال خواهد داشت.از این رو توصیه می شود به منظور تامین بخشی از نیازهای غذایی جمعیت آینده کشور، راهکارهای تطبیقی برای تولید حبوبات بیش از دیگر انواع گیاهان سالانه زراعی مدنظر قرار گیرد.